DIETETYK BYTOM

kontakt@dietetyknowacka.pl

DIETETYK KLINICZNY

Pl. Wojska Polskiego 9
41-902 Bytom

Tag Archives: dieta

Dietetyk Bytom - Śląsk - Sprawdzona Dietetyka Kliniczna Joanna Nowacka   →  dieta
dieta low fodmap
Categories Porady dietetyka

Dieta low fodmap

Author Joanna Nowacka Posted on

Dieta low fodmap – Ostatnimi czasy zainteresowanie dietą lowfodmap sukcesywnie rośnie. Jest to związane z tym, że coraz większą uwagę przykuwa się do nieswoistych chorób zapalnych jelit m.in. SIBO, w którym zastosowanie znajduje właśnie dieta low fodmap. W porównaniu do jeszcze kilku lat wstecz – choroby jelit są coraz skuteczniej diagnozowane i leczone. U pacjentów, którzy cierpią na zespół przerostu bakteryjnego dieta low fodmap może przynieść bardzo zadowolajace efekty. W połączeniu z farmakoterapią przynosi pacjentom ulgę i zmniejsza dolegliwości chorobowe.

Co to jest Sibo?

SIBO to patologiczna sytuacja w naszych jelitach, w której występuje przerost bakteryjny. Bakterie bytujące w jelitach namnażają się zbyt mocno i mogą występować ich nietypowe rodzaje. Szacuje się, że na Sibo cierpieć może od 2 do niemalże 25% dorosłych osób. Chorobę te bardzo często diagnozuje się u osób, które uprzednio stwierdzone miały zespół jelita drażliwego. Bakterie probiotyczne są niezbędne dla funkcjonowania całego organizmu, ale w przypadku ich nadmiernej ilości może powodować do szereg nieprzyjemnych objawów. Objawy Sibo są bardzo podobne do objawów IBS i mogą być o różnym nasileniu, ale zawsze dotyczą przewodu pokarmowego. Do najczęściej występujących należą m.in:

  • Uczucie przelewania,
  • Biegunki,
  • Bóle brzucha,
  • Resztki pokarmu i śluz w kale,
  • Wzdęcia,
  • Problemy trawienne,
  • Gazy.

Dieta low fodmap i skutecznie prowadzona farmakoterapia pozwalają nawet całkowicie wykluczyć te objawy.

Co to jest dieta low-fodmap? Zasady diety low fodmap.

Fodmap to skrót od angielskich słów, które oznaczają węglowodany, które z łatwością fermentują w naszych jelitach. Jak sama nazwa wskazuje dieta low fodmap będzie niemalże całkowicie wykluczała spożycie produktów, które mają dokładnie takie działanie na nasz organizm. Do fodmapów zaliczamy laktozę, galaktozę, fruktany, galaktyny i poliole, które dość często występują w żywności. Dlatego jeśli chcemy by nasza dieta low fodmap była skuteczna i pomogła nam w walce z chorobą – warto skorzystać z pomocy doświadczonego dietetyka klinicznego. U osób zdrowych produkty z dużą zawartością fodmapów nie będą powodowały żadnych dolegliwości jednakże u osób, które zmagają się z nieswoitstymi, zapalnymi chorobami jelit składniki te mogą powodować występowanie kluczowych objawów.

Dieta low fodmap składa się z trzech etapów i jak można się domyślić przebiega ona od najbardziej restrykcyjnego z dużym wykluczeniem produktów z dużą zawartością fodmap – a kończy na etapie, w którym stopniowo i spokojnie wprowadza się mniej dozwolone produkty.

Etapy diety lowfodmap :

Etap 1:   Ograniczenie produktów z dużą zawartością fodmap.

Z diety wyklucza się jak to tylko możliwe produkty obfitujące w lowfodmap. Zamiast tego codzienny jadłospis komponuje się w oparciu o produkty z niską zawartością fodmapów. Trwa zazwyczaj od  2 do 6 tygidni.

Etap 2:   Łagodne wprowadzenie produktów z zawartością fodmap.

Stopniowe ponowne włączanie do diety produktów z zawartością fodmap. Nie należy jednak robić tego gwałtowanie.  Zaleca się wprowadzanie  ‘’zakazanego’’ produkty jednego raz na 3 dni. Uwaga! Kluczowe jest przy tym dokładne obserwowanie swojego organizmu i jego reakcji na rozszerzanie diety. Trwa zazwyczaj 8-12 tygodni.

Etap 3:   Spersonalizowanie  indywidualnej diety.

Długofalowe stosownie diety w oparciu o produkty, które w wyniku samoobserwacji zostały ocenione jako te, które są bezpieczne i nie powodują dolegliwości. Produkty ‘’zakazane’’ dalej można wprowadzać stopniowo, ponieważ ich tolerowanie może ulegać zmianie. Trzeci etap diety jest zalecany jako ten stosowany na dłuższy, stały okres czasu.

Warto dodać tutaj, że kluczem do odpowiedniego stosowania diety lowfodmap jest prowadzenie jej pod okiem dietetyka. Dzięki czemu zyskujemy pewność, że na pewno jest ona dietą low fodmap i przy tym jest dla nas w pełni wartościowa i odżywcza.

Czy dieta low fodmap jest skuteczna?

Pamiętajmy o tym, że stopień zaawansowania choroby jak i reakcji organizmu na wprowadzone leczenie jest indywidualny. U większości chorych, którzy są pod okiem lekarza i stosują należne leczenie – w połączeniu z dietą obserwuje się świetne wyniki. Pacjenci zgłaszają, że ich dolegliwości zmniejszają się a nawet znikają. Jednakże pamiętajmy o tym, że oprócz diety ważne jest stosowanie leków m.in. antybiotyków, które będą zmniejszały ilość bakterii, które namnażają się w jelitach. Dieta low fodmap jest dietą eliminacyjną więc aby uniknąć występowania niedoborów żywieniowych warto współpracować z dietetykiem klinicznym.

Przepisy low fodmap

Wytrawne placuszki z kaszy jaglanej

Składniki:

  • Kasza jaglana – 50 g
  • Olej rzepakowy – 10 g
  • Papryka czerwona – ½ sztuki
  • Papryka żółta – ¼ sztuki
  • Natka pietruszki – 2 łyżeczki
  • Papryka w proszku, pieprz czarny  – szczypta
  • 1 jajo

Sposób przygotowania:

Kaszę jaglaną opłukać pod zimną bieżącą wodą, następnie przelać wrzątkiem i gotować w 1,5 szklanki wody z dodatkiem łyżeczki soli i jednej łyżki oleju rzepakowego. Na patelni rozgrzać olej, dodać pokrojoną w kostkę paprykę. W misce wymieszać przestudzoną kaszę, paprykę z cebulą, jajko, natkę i przyprawy. Formować kotleciki i smażyć na patelni, którą używaliśmy wcześniej.  

Piernikowy ryż na mleku

Składniki:

  • 1 mandarynka
  • 230 ml mleka bez laktozy
  • 15 g orzechów laskowych
  • Łyżeczka przyprawy do piernika
  • 30 g ryżu białego
  • Łyżeczka syropu klonowego

Ryż ugotować na mleku pod przykryciem do miękkości. Do ugotowanego ryżu dodać syrop klonowy (mozna pominac lub dodac slodzik, ktory nie konczy się na ”ol” np stewia. Dodać posiekane orzechy, odrobinę przyprawy do piernika i wymieszac. Na koniec dodać pokrojoną madarynkę.

Potrzebujesz bezpiecznej dla Ciebie i Twoich jelit diety low fodmap? Chciałbyś pozbyć się męczących dolegliwości? Zapraszam do współpracy. Dietę low fodmap bezpiecznie można stosować także w przypadku występowania innych chorób współtowarzyszących.

    dieta bulionowa
    Categories Porady dietetyka

    Dieta bulionowa

    Author Joanna Nowacka Posted on

    Dieta bulionowa, która ostatnimi czasy zyskuje niesamowicie na popularności, nazywana inaczej dietą hollywoodzką. Pacjenci często wybierają ta dietę, ponieważ jej stosowanie powszechnie ogłaszają gwiazdy światowego formatu. Bardzo często wybierana jest także dlatego, ponieważ dzięki zawartemu w bulionie kolagenowi – nasza skóra staje się młodsza, jędrniejsza i bardziej miękka. Czy jednak dieta bulionowa jest zdrowa? Dla kogo jest dieta bulionowa? Jak wygląda dieta bulionowa? Te pytania nie raz mam okazję słyszeć w swoim gabinecie, ponieważ zainteresowanie tą dietą sukcesywnie rośnie.

    Na czym polega dieta bulionowa?

    Zapewne wydawać się może, że dieta ta opiera się na piciu bulionów czyli wywarów z mięs lub warzyw. Tak naprawdę wywodzi się ona z publikacji książki dr Kellyann Petrucci pod tytułem ‘’Dieta Bulionowa’’. Autorka tejże książki tłumaczy, że dieta bulionowa to połączenie idei diety paleo oraz korzystanie z dobrodziejstw jakie niesie ze sobą picie bulionów. Według podstawowej wersji tej diety zaprezentowanej w tej książce – jest to 3 tygodniowy plan żywieniowy, który obiecuje nam odmłodzenie skóry, oczyszczenie organizmu oraz oczywiście utratę wagi. Czy jednak te 21 dni jest konieczne? Tutaj mam dobra wiadomość – nie. Dopuszczone jest skrócenie tego modelu żywienia do 3  lub 6 dni. Dla osób, które nie chciały by spożywać aż tyle bulionów – również jest opcja – można do swojej standardowej diety dołączyć 2 buliony.

    Dieta bulionowa – efekty.

    Czy faktycznie spożywanie bulionów i wywarów może pomóc nam schudnąć? Czy dzięki zupom nasz organizm może oczyścić się a skóra pozostać dłużej młoda? Zwolennicy tejże diety tak bardzo lubią spożywanie zup, ponieważ kojarzą się one z metodami naszych babć i mam. W końcu nawet na przeziębienia, grypy i inne choroby – najlepszy był domowy rosół. W 21 – dniowej diecie bulionowej, zupy cenione są nie tylko na esencjonalne wywary z kości i mięs, ale także za bogactwo świeżych warzyw, które są niekiedy używane w ogromnych ilościach. Jak się ma to do utraty kilogramów? Dotychczas nie zostały opublikowane badania naukowe, które potwierdzały by skuteczność diety bulionowej, ale autorka książki ‘’ Dieta bulionowa’’ wskazuje w swoim dziele wyniki badań osób, które stosowały dietę bulionową przez 21 dni i wskazują one, że na tej diecie można zgubić nawet do 7 kilogramów i aż 10 centymetrów mniej w obwodzie talii. W efektach diety bulionowej można także doszukiwać się efektu zmniejszenia stanu zapalnego organizmu. Jest to jak najbardziej możliwe, ponieważ przy redukcji nadmiernej tkanki tłuszczowej (chudnięciu) stan zapalny zmniejsza się, ponieważ jak powszechnie wiadomo tkanka tłuszczowa jest największym narządem endokrynnym (wydzielniczym) i przy jej nadmiernej ilości wydziela cytokiny prozapalne.

    Tak więc spożywania bulionów i korzystania z diety bulionowej plusów jest dużo i znajduje ona z roku na rok wielu zwolenników. Na rynku istnieje coraz większa liczba cateringów dietetycznych, które oferują swoim potencjalnym dietę bulionową.

    Co jeść na diecie bulionowej?

    Dieta bulionowa również jak inne modele żywieniowe ma swoje wskazane produkty. Na diecie bulionowej warto dbać o podaż odpowiednich źródeł białka – znajdują tutaj zastosowanie mięsa jak indyk, kurczak, wołowina. Można także spożywać ryby i jaja. Warzywa dozwolone na diecie bulionowej to te, które nie zawierają skrobi np. kapusta, sałata, szparagi, szpinak. Dieta bulionowa dopuszcza także spożywanie owoców, ale z naciskiem aby nie były to owoce bardzo słodkie – więc warto jeść np. jabłka, cytrusy czy owoce jagodowe. Warto wspomnieć także o tym by dieta bulionowa obfitowała w dobrej jakości tłuszcze jak oliwa z oliwek czy awokado.

    Czego unikać na diecie bulionowej?

    Lista rzeczy, które nie są wskazane na diecie bulionowej to praktycznie wszystkie zboża – pszenica, jęczmień, żyto, owiec a nawet zboża bezglutenowe np. komosa. Zakazane jest także spożywanie cukru, słodyczy. Stosując dietę bulionową, powinniśmy unikać także tłuszczów roślinnych.

    Dieta bulionowa – czy warto?

    Buliony i rosoły są świetnym sposobem na przemycanie do swojej diety większej ilości owoców i warzyw – i świetnie rozgrzewają – szczególnie teraz w okresie zimowym. Jednakże moim zdaniem dieta bulionowa posiada bardzo dużo zakazów tj. produkty zakazane i zapewne będzie to dużym minusem dla osób, które cenią sobie zbilansowany sposób odżywiania. Dużym plusem tej diety jest fakt, że nie jest ona dietą głodówkową – tak jak niektóre bardzo popularne modele żywieniowe, ale warto pamiętać o tym, że jedna zasada żywienia wciąż pozostaje niezmienna – dieta musi być zbilansowana i zróżnicowana. Czy stosujemy tradycyjny model żywienia – czy dietę bulionową – w razie wątpliwości co do pokrywania naszego zapotrzebowania na witaminy i składniki mineralne – nie bójmy się skorzystać z pomocy doświadczonego dietetyka klinicznego.

      dieta w ciąży
      Categories Porady dietetyka

      Dieta a płodność? Jak nasza dieta i styl życia może wpływać na naszą płodność?

      Author Joanna Nowacka Posted on

      Dieta a płodność.Do mojego gabinetu zgłasza się coraz większa liczba osób, które w sposób bardzo świadomy chcą podejść do rodzicielstwa. Rozumieją jak mocno nasz sposób odżywiania może wpływać na naszą płodność i zwiększać ją lub zmniejszać. Wpływ składników pożywienia na możliwości rozrodcze jest ogromne i cieszę się, że zainteresowanie tym tematem sukcesywnie rośnie.

      Dieta a płodność – Co wpływa na możliwość zapłodnienia?

      • Stan odżywienia!
        Zarówno niedobór masy ciała jak i nadwaga mogą wywierać negatywny wpływ na płodność. Na masę ciała wpływają nie tylko predyspozycje genetyczne, ale przede wszystkim elementy stylu życia jak podejmowana aktywność fizyczna i dieta. Przeprowadzone badania, w których uczestniczyło 3 tys. kobiet wykazały, że u pań z BMI na poziomie 30-35 kg/m2 wskaźnik niepłodności zwiększa się o 4% na każdy punkt BMI. Zaobserwowano wiele przypadków niemożności poczęcia dziecka u kobiet otyłych, szczególnie jeśli występuje u nich otyłość brzuszna. Tkanka tłuszczowa oprócz magazynowania energii pełni również rolę narządu wewnątrzwydzielniczego, który syntetyzuje estrogeny. Ponadto komórki tłuszczowe produkują cytokiny pozapalne, które wywołują w otyłości przewlekły stan zapalny .
        Otyłość jest główną przyczyną występowania cykli bezowulacyjnych, na które cierpi jedna na siedem kobiet mających problem z zajściem w ciąże. Cykle bezowulacyjne dwukrotnie częściej występują u kobiet z nadwagą w porównaniu do kobiet o prawidłowym stanie odżywienia. Zahamowanie jajeczkowania może wynikać ze zwiększonej ilości męskich hormonów płciowych tzw. androgenów, które są następstwem większej ilości tkanki tłuszczowej w organizmie kobiety.

        W związku z powyższym kobiety mające nadmierną masę ciała, powinny zastosować dietę ubogo energetyczną pod kontrolą dietetyka oraz zwiększyć aktywność fizyczną w celu redukcji ilości tkanki tłuszczowej. Regularna aktywność fizyczna zwiększa wydzielanie do krwi endorfin, co jest korzystne w przypadku stresującego trybu życia oraz stanowi doskonałą metodę odpoczynku i relaksacji. Stwierdzono znaczne zwiększenie funkcji rozrodczych u kobiet, które uzyskały prawidłową masę ciała. Wynika to ze zmniejszenia ilości insuliny we krwi i poprawy insulino wrażliwości komórek. Insulina negatywnie wpływa na proces jajeczkowania. U pacjentek cierpiących na nadwagę, redukcja poziomu tkanki tłuszczowej o 10% spowodowała znaczne obniżenie insulino oporności. Z kolei obniżenie masy ciała o 2-5 % spowodowało wznowienie cykli owulacyjnych. W grupie 67 kobiet ponowne, prawidłowe cykle owulacyjne zaobserwowano aż u 60 badanych.
      • Używki
        Istotnym elementem stylu życia negatywnie wpływającym na płodność są również używki. Palenie papierosów oraz narażanie się na działanie dymu tytoniowego szczególnie obniżają szansę na zajście w ciąże. Według danych opublikowanych przez WHO w Polsce uzależnionych od nikotyny jest 26% kobiet. Szkodliwe działanie nikotyny na płodność wynika z zaburzeń owulacji na skutek wzrostu stężenia FSH wpływającego na dojrzewanie pęcherzyków oraz hamowanie wydzielania hormonu LH, która pobudza uwalnianie komórki jajowej z jajników. Węglowodory aromatyczne obecne w papierosach powodują niszczenie oocytów i hamują tworzenie ciałka żółtego. Co więcej związki w dymie tytoniowym są bardzo toksyczne i obniżają jakość komórek jajowych, zmniejszają ich liczbę oraz mogą powodować mutacje DNA i utrudniają implantacje zarodka na skutek zaburzenia pracy rzęsek jajowodowych, które służą do wychwytywania zapłodnionego jaja. Dlatego też zaprzestanie palenia w trakcie starań o dziecko jest ważne. Dowiedziono, że wypalanie dziennie około 20 papierosów zmniejsza szansę na poczęcie dziecka o 20%. Osoby uzależnione od nikotyny mają niższe stężenia w organizmie witamin A oraz E, które są niezbędne dla płodności. Niestety tylko 27% kobiet zdaje sobie sprawę jak duży związek może występować pomiędzy paleniem papierosów a płodnością .
        Ryzyko niepłodności związanej ze spożywaniem alkoholu dotyczy około 2-3 % kobiet starających się o dziecko. Z badań przeprowadzonych w 2015 roku przez Akademie Wychowania Fizycznego wynika, że połowa badanych kobiet przed zajściem w ciąże nie piła alkoholu oraz tylko 1 % pijących kobiet nie zrezygnowała z nałogu w trakcie trwania ciąży. Z kolei przeprowadzone badania w 2008 przez Piwko K. wykazały, że zaburzenia intelektualne u dzieci występują rzadziej jeśli uzależnione matki zrezygnowały z picia alkoholu już od wczesnego okresu ciąży .
        Wpływ alkoholu na płodność wynika z zaburzeń równowagi hormonalnej związanej z obniżeniem stężenia FSH i estrogenu we krwi. Ponadto alkohol wpływa na powstawanie niepłodności macicznej na skutek endometriozy. U kobiet pijących sporadycznie zauważono zaburzenia cykli owulacyjnych, a u kobiet pijących nałogowo całkowity zanik jajeczkowania .W przeprowadzonych badaniach w latach 80-tych wykazano występowanie bardzo wysokiego wskaźniku bezpłodności u kobiet pijących codziennie minimum 90 ml etanolu.
        Kofeina obecna jest w kawie, herbacie, napojach energetyzujących oraz w napojach typu ‘coca –cola’. Kawa powoduje szybkie i krótkotrwałe pobudzenie czynności serca, ośrodków mózgowych oraz może upośledzać przepływ krwi przez łożysko i macicę, stwarzając zagrożenie dla zdrowia płodu .W wynikach części badań naukowych stwierdzono, że kobiety spożywające więcej niż 4 filiżanki kawy dziennie, mają o 20 % mniejszą szansę na zajście w ciąże niż kobiety nie pijące kawy w ogóle. W innych badaniach wykazano, że spożywanie pięciu filiżanek kawy na dzień wiąże się z ryzykiem wystąpienia niepłodności u par nawet o 45% . W Stanach Zjednoczonych po dziś dzień trwają badania na temat negatywnego wpływu kofeiny na płodność, ponieważ przeciwnicy tej teorii twierdzą, że brak jest wystarczających dowodów na powszechność tego zjawiska. Według niektórych ekspertów spożycie powyżej 500 mg kofeiny na dzień utrudnia zajście w ciąże.


      Jakie składniki pokarmowe mogą wpływać na płodność?

      • Węglowodany

      Ważne jest ograniczenie węglowodanów prostych. Dobrym źródłem węglowodanów w diecie są zboża, pełnoziarniste produkty, warzywa. Z kolei węglowodanów prostych dostarczają słodycze, słodzone napoje, miód oraz owoce. W okresie poprzedzającym ciąże warto ograniczyć spożywanie napojów, słodyczy oraz produktów zawierających syrop glukozowo – fruktozowy, ponieważ obecność tego składnika w diecie prowadzi do powstawia nadwagi, cukrzycy oraz częstych zakażeń dróg rodnych.

      Warzywa strączkowe i zboża dostarczają organizmowi błonnika pokarmowego, który obniża indeks glikemiczny potraw. W badaniach wykazano, że każde zwiększenie spożycia błonnika w diecie o 10 gram, obniża ryzyko niepłodności z powodu zaburzeń jajeczkowania aż o 44 %.

      • Tłuszcze

      Bardzo istotna jest również analiza jakości i ilości tłuszczów w diecie. Zarówno niskotłuszczowa dieta jak i dieta obfitująca w duże ich ilości nie sprzyjają poczęciu.

      Negatywnie na płodność i stan odżywienia wpływają kwasy tłuszczowe nasycone oraz tłuszcze ‘’trans’’, które obecne są w wysoko przetworzonych produktach. Zaburzenie płodności na skutek spożywania dużej ilości tego rodzaju tłuszczów następuje poprzez wywoływanie w organizmie stanu zapalnego, który wpływa na metabolizm glukozy i obniża wrażliwość organizmu na insulinę.

      Ważne w okresie prokreacji są kwasy z rodziny n-3 oraz n-6. Wpływ długołańcuchowych, wielonienasyconych kwasów na płodność wynika z regulacji gospodarki hormonalnej kobiety, poprawy jakości śluzu szyjkowego oraz uregulowania cyklów miesiączkowych. Ponadto poprzez zwiększenie napływu krwi do narządów rodnych następuje poprawa stanu macicy co daje większe szansę na zagnieżdżenie się zapłodnionego zarodka. Najbardziej istotnym jest kwas dokozaheksaenowy (DHA) będący kwasem z rodziny kwasów n-3, który wspiera rozwój układu nerwowego i siatkówki oczu u dziecka.

      Ocena spożycia kwasów omega- 3 jest niepokojąca, ponieważ większość kobiet, nie spożywa ich w wystarczającej ilości. Kwasy omega -3 szybko ulegają procesom utleniania pod wpływem wolnych rodników. W celu przeciwdziałania temu procesowi należy zwiększyć w diecie ilość antyoksydantów np. witamin A, C, E oraz polifenoli.

      Dobrym źródłem wielonienasyconych kwasów są oleje roślinne np. lniany, rzepakowy, orzechy laskowe, włosie oraz tłuste ryby morskie np. łosoś, sardynka, makrela czy tuńczyk.

      W przypadku znikomej ilości spożywanych ryb i co za tym idzie przyjmowanych kwasów DHA istotna jest ich suplementacja. Zdaniem Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego kobiety w ciąży powinny przyjmować suplement diety bogaty w DHA w ilości 500 mg /dzień, a w przypadku ciąży zagrożonej nawet 1000 mg/dzień.

      • Białko

      Na płodność kobiet wpływa również spożycie białka. Wykazano bowiem, że zamiana w diecie 5 % spożywanego białka zwierzęcego na białko pochodzenia roślinnego, zmniejsza ryzyko niepłodności jajnikowej o 50%. Związane jest to z pozytywnym wpływem białka roślinnego na insulinowrażliwość organizmu. Obecna w nich arginina poprawia ukrwienie narządów rodnych, wspomaga rozwój komórek jajowych i implantację zarodka.

      Około 60% dziennego zapotrzebowania na białko powinno być pokrywane przez białko pełnowartościowe. Bowiem w swoim składzie zawierają wszystkie aminokwasy egzogenne w odpowiednim stosunku i w odpowiednich ilościach. Do głównych źródeł pełnowartościowego białka należą np. ryby, drób, mleko oraz przetwory mleczne.

      Potrzebujesz idealnie skomponowanej diety, która zwiększy Twoją szansę na zajście w ciąże? Chciałabyś dobrze przygotować swój organizm do momentu poczęcia? Zapraszam do kontaktu. Odpowiednie żywienie jest nieodłącznym elementem dbania o siebie nie tylko w momencie ciąży, ale także podczas całego okresu przygotowawczego.

        dieta przy zaparciach
        Categories Porady dietetyka

        Dieta przy zaparciach! Co jeść? I w jakich ilościach?

        Author Joanna Nowacka Posted on

        Dieta przy zaparciach – Zaparcia należą do bardzo częstych dolegliwości, dotykają zarówno osób dorosłych na każdym etapie życia jak i dzieci. Zagłębiając się w tą tematykę warto odpowiedzieć sobie na pytanie – co to są zaparcia? Zaparcia to nic innego jak zaburzenie motoryki przewodu pokarmowego, w tym wypadku jelit – oddawanie stolca rzadziej niż raz dziennie, często towarzyszy także temu zmiana jego konsystencji, zapachu, wyglądu. U niektórych osób za prawidłowe uznaje się także oddawanie stolca 3 x w tygodniu jednakże w takim wypadku stolec musi być o prawidłowym wyglądzie i cechach.

        Jak powstają zaparcia?

        Zaparcia powstają na skutek dłuższego zalegania treści pokarmowej w jelitach lub/i dłuższe zaleganie stolca w dalszej części jelita grubego. Z powodu dłuższego zalegania treści jelitowej w jelicie grubym, staje się ona bardziej zagęszczona (na skutek zagęszczania wody) a stolec bardziej twardy i zbity. Oddawanie stolca jest rzadsze i utrudnione i mogą towarzyszyć temu dolegliwości bólowe.

        Jakie są objawy zaparć?

        Objawy w przypadku występowania na zaparcia mogą być różne, gdyż jelita każdego człowieka pracują zupełnie inaczej. Istnieje jednakże kilka charakterystycznych objawów, które mogą towarzyszyć problemom z wypróżnianiem i nalezą do nich:

        1. chorzenianeurologiczne (stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, guz rdzenia kręgowego czy choroby naczyniowe mózgu i neuropatia cukrzycowa).
        2. wydłużenie jelita grubego z zaburzeniami w unerwieniu,
        3. rozszerzenie jelita grubegospowodowanegobrakiem w nim zwojów nerwowych,
        4. przyczyny sytuacyjne (np. długotrwałe podróże, brak możliwości wypróżnienia, długotrwałe wylegiwanie się w łóżku),
        5. zwężenie światła jelita przez guz rozrastający się wewnątrz jelita lub uciskający jelito z zewnątrz,
        6. zaburzenia czynnościowe (np. zaparcie nawykowe lub kurcz zwieraczy),
        7. cukrzyca,
        8. niedoczynność tarczycy,
        9. endometrioza,
        10. nowotwór jajnika/macicy,
        11. przepuklina,
        12. hemoroidy.

        Pamiętajmy także o tym, że stosowanie niektórych leków może także skutkować pojawianiem się zaparć.

        Jak rozpoznać zaparcia? Jakie objawy daje zaparcie?

        Do najczęstszych objawów, które towarzyszą zaparciom należą:

        1. wydalanie twardego kału, któremu towarzyszy ból,
        2. mdłości,
        3. wzdęcia,
        4. brak apetytu,
        5. zawroty głowy,
        6. odbijanie,
        7. uczucie pełności (spowodowane gazami nagromadzonymi w jelicie, które nie mogą wydostać się na zewnątrz, gdyż w jelicie zalega stolec),
        8. stolec z niewielkim śluzem (z powodu podrażnienia błony śluzowej jelita),
        9. uczucie rozpierania w nad- i śródbrzuszu,
        10. gorączkę jako objaw towarzyszący,
        11. utratę masy ciała,
        12. krew w kale,
        13. anemię,
        14. nocne bóle brzucha.

        Pamiętajmy gdy niepokoją nas jakiekolwiek objawy naszego organizmu niezwłocznie skonsultujmy się z lekarzem pierwszego kontaktu, który po zebraniu wywiadu żywieniowego będzie mógł pokierować nas do innych specjalistów np. lekarza gastrologa, gastroenterologa czy chirurga.

        Jak wygląda dieta w zaparciach?

        Przestrzeganie diety przy zaparciach należy do kluczowych kroków, które należy podjąć bowiem dobrze dobrana dieta łagodzi objawy chorobowe, zmniejsza ból i dyskomfort, ale także wspiera rozwój niezbędnej, prawidłowej mikrobioty jelit. Co więc jeść gdy zmagamy się z zaparciami?

        Dieta na zaparcia, czyli dieta bogatoresztkowa (bogatobłonnikowa), stanowi podstawową metodę leczenia zaburzeń defekacji na tle czynnościowym. Takie postępowanie (w charakterze terapii wspomagającej) stosuje się również w przypadku zaparć związanych ze zwolnionym pasażem jelitowym.

        Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi, w przypadku przewlekłych zaparć zaleca się systematyczne zwiększanie spożycia błonnika (włókna pokarmowego): do 20–30 g dziennie. Najlepiej porcję błonnika dodawać do każdego posiłku, np. w postaci otrąb pszennych, musli, owoców (jabłek, bananów, pomarańczy). O czym jeszcze należy pamiętać? O tym by wszystkie posiłki spożywać bez stresu, w spokoju, dokładnie przeżuwając każdy kęs. Nie należy także zapominać o jedzeniu śniadania. U wielu pacjentów bardzo dobrze sprawdza się także regularna, umiarkowana aktywność fizyczna, która znacznie poprawia pracę jelit.

        Dieta w zaparciach – co jeść a czego unikać?

        Gdy cierpimy na zaparcia – czy to nawykowe czy czynnościowe warto być pod stałą opieką lekarza i dietetyka, ponieważ wybrani specjaliści na bieżąco potrafią dobrać odpowiednią dietę do obecnego stanu jelit. Doskonałym rozwiązaniem jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego i dokładnie notowanie produktów i pokarmów, które nam służą, i tych, które niekoniecznie. Dobra obserwacja swojego ciała to klucz do doboru diety, która jak najlepiej będzie wpływała na pracę układu pokarmowego. Istnieje jednak szereg produktów, których należy unikać zmagając się z zaparciami i są to :

        • Jasne pieczywo,
        • Pieczywo  cukiernicze,
        • Tłuszcze zwierzęce,
        • Wysoko przetworzone produkty,
        • Produkty ciężkostrawne i wzdymające jak groch, fasola, soczewica i inne.

        I wiele innych.

        Natomiast gdy zależy nam na unormowaniu pracy jelit, zwiększeniu korzystnych bakterii probiotycznych, zmniejszeniu dolegliwości związanych z zaparciami warto by w naszej diecie znalazły się :

        • Mleko,
        • Mleczne napoje fermentowane – bogate w bakterie probiotyczne.
        • Warzywa kiszone.
        • Produkty zbożowe z pełnego przemiału – ciemne kasze, ryże, makarony.
        • Ciemne, pełnoziarniste pieczywo.
        • Owoce oraz warzywa.
        • Otręby i płatki owsiane.

        I wiele, wiele innych.

        Pamiętajmy również o tym, że w przypadku zaparć niebagatelne znaczenie ma także odpowiednie nawodnienie organizmu. Sięgajmy po wodę niegazowaną i spożywajmy ją w ilości co najmniej 2,5 litra na dobę.

        Zapraszam Was na szczegółową konsultacje – a dla osób, które cierpią na brak czasu, zapraszam do zakupu gotowych diet w moim sklepie online!

        Macie pytania? Zapraszam do kontaktu!

          zdrowe odchudzanie
          Categories Porady dietetyka

          Zdrowe odchudzanie! Co jeść żeby schudnąć?

          Author Joanna Nowacka Posted on

          ZDROWE ODCHUDZANIE – Odchudzanie – inaczej utrata kilogramów przebiegająca zazwyczaj celowo i zaplanowanie. Zazwyczaj przeciętna osoba zaczyna w swoim życiu proces odchudzania gdy za swój nowy cel obiera chudszą, bardziej smukłą sylwetkę. Jednakże czy odchudzaniem możemy zrobić sobie krzywdę? Czy odchudzanie jest szkodliwe? Zachęcam do zapoznania się z paroma informacjami poniżej, które rozwiążą całe wątpliwości.

          Jak przebiega odchudzanie?

          Zazwyczaj sam proces odchudzania zaczyna się od określenia sobie celu ile właściwie kilogramów chcielibyśmy zgubić. Zawsze w tym miejscu zachęcam swoich pacjentów aby cel, który sobie zakładają był rzeczywisty i realny. Zdecydowanie lepiej sprawdzają małe cele, krok po kroku aniżeli wyznaczenie sobie za cel utratę dwu cyfrowej liczby kilogramów już na samym początku. Jak zacząć się odchudzać? Należy poznać swoje indywidualne zapotrzebowanie energetyczne, najlepiej w gabinecie dietetyka, bowiem najlepszą ku temu metodą jest ocena zapotrzebowania na podstawie bioimpendacji a nie na podstawie wzorów do wyliczeń. Później należy ustalić sobie zdrowy deficyt energetyczny, który zaprowadzi nas do nowej, szczupłej sylwetki. Co to jest deficyt energetyczny? To mniejsza liczba kilokalorii niż nasza całkowita przemiana materii, która utrzymuje stałą masę ciała. Kolokwialnie rzecz biorąc to jedzenie mniej kilokalorii aniżeli nasz organizm zużywa w tak zwanym zerze energetycznym.

          CZEGO NIE ROBIĆ PODCZAS ODCHUDZANIA – NAJCZĘSTSZE BŁĘDY

          Wbrew pozorom proces odchudzania nie należy do rzeczy najłatwiejszych, ponieważ poprzez nieumiejętne jego stosowanie można mocno osłabić nasz organizm i wpędzić się w m.in. niedobory żywieniowe. Zdrowe odchudzanie – takie, które będzie dla nas bezpieczne, trwałe i skuteczne – najlepiej prowadzić pod okiem dietetyka, który na każdy etapie odchudzania będzie miał kontrole nad wszystkimi procesami, które zachodzą w naszym ciele. Do najczęściej popełnianych błędów podczas odchudzania należą:

          • Jedzenie znikomej ilości kalorii.

          Wciąż z przerażeniem obserwuje trend spożywania dziennie 1000, 1200, 1300 kcal. Przestrzegam jednak wszystkich przed stosowaniem tak niskoenergetycznych diet, bowiem doprowadzają one do szybkiego wyniszczenia organizmu i zużywają się niezbędne w naszym ciele substraty energetyczne. Diety o tak niskiej podaży kalorii dodatkowo zgubnie prowadzą do bardzo szybkiego efektu jo-jo.

          • Unikanie poszczególnych produktów/grup produktów bez wskazania medycznego.

          Dieta bezglutenowa, bezmleczna, bez laktozy – coraz częściej wybierana przez osoby zdrowe, które nie mają potrzeby eliminacji tych grup produktów ze swojego jadłospisu. Pamiętajmy, że diety eliminacyjne powstały z myślą o osobach, które koniecznie muszą eliminować dany składnik ze swojej diety ze względu na np. występującą nietolerancję czy alergię pokarmową. Nie ma konieczności eliminowania żadnych grup produktów u osób zdrowych, które nie posiadają trudności ze strawnością różnorodnych pokarmów.

          • Całkowite wykluczenie słodyczy, przekąsek na samym początku diety.

          Oczywiście jako dietetyk absolutnie nie mam nic przeciwko eliminacji/ ograniczeniu słodyczy i przekąsek. Jednakże jeśli do tej pory w Twoim życiu było dość dużo łakoci, całkowita rezygnacja z nich (natychmiastowa) prawdopodobnie zaprowadzi Cię do mimowolnego jedzenia ich spowrotem. Warto pamiętać o tym, że przyzwyczajenie się do nowych, zdrowszych nawyków trwa 3  miesiące (udowodnione naukowo) i dajmy sobie na to czas by odzwyczaić się od nie zdrowszych nawyków, które były z nami dotychczas. W zamian za całkowite opróżnienie mieszkania ze słodyczy i zaciskania zębów na ich widok – zdecydowanie lepszym pomysłem jest stopniowe ograniczenie ich spożywania  -np. pozwalanie sobie na nie w formie deseru po obiedzie w weekend.

          • Zasada 100 % albo nic

          Wiele moich pacjentów często rezygnuje z diety gdy zdarzył im się mały ‘’ grzeszek’’ w postaci chociażby ciasta na urodzinach mamy, czy porcji lodów w weekend. Zawsze wtedy powtarzam moim pacjentom, że najlepsza zasadą jaką należy się kierować – jest zasada 80/20. Czyli to, że 80 % naszej codzienności wypełniają produkty mocno przemyślane, zdrowe i pełnowartościowe – a pozostałe 20% to przyjemności, z których nie warto rezygnować. Nawet podczas odchudzania i skrupulatnego dążenia do szczupłej sylwetki – całkowicie w porządku są drobne przyjemności, które pozwalają nam wytrwać w diecie.

          Takich małych potyczek, które czyhają na nas podczas zdrowe odchudzania jest wiele, ale warto pamiętać o tym, że mimo to, że czasem ta droga nie jest łatwa – efekty, które czekają na samym końcu warte są tej ciężkiej pracy.

          Jak wygląda więc zdrowe odchudzanie?

          Zdrowe odchudzanie to nic innego jak jedzenie tego co nam smakuje, tego co lubimy i to co sprawia nam przyjemność, ale w zdrowszej, mniej energetycznej wersji. Zawsze powtarzam moim pacjentom, że zdrowe odchudzanie to droga prowadząca do szczupłej sylwetki z jak najmniejszą ilością trudów. Jeśli odchudzasz się czy to sam/ sama czy z pomocą dietetyka upewnij się, że Twoje odchudzanie :

          • Jest dla Ciebie przyjemne, posiłki są zróżnicowane i smaczne.
          • Nie chodzisz na diecie głodny/ głodna i obsesyjnie nie myślisz o jedzeniu.
          • Nie nudzi Cię i nie jest monotonne.
          • Zapewnia Ci podaż wszystkich niezbędnych witamin i składników mineralnych.
          • Jest bogate w sezonowe produkty – szczególnie najzdrowsze w danym okresie owoce oraz warzywa.
          • Cieszy Cię i odnajdujesz radość w eksplorowaniu nowinek dietetycznych, które chętnie zobaczysz w swojej kuchni.

          Potrzebujesz diety dzięki, której skutecznie, z łatwością i przyjemnie schudniesz? Diety, która będzie dla Ciebie smaczna i sycąca a mimo to uzyskasz wymarzony spadek liczby kilogramów? Zapraszam do kontaktu. Z moją pomocą wiele pacjentów na stałe zmieniło swoje nawyki żywieniowe i cieszą się nowym, zdrowszym ciałem i zaraziłam ich smykałką i miłością do dietetyki.

            dieta norweska
            Categories Porady dietetyka

            DIETA NORWESKA – PROSTA DIETA RECEPTĄ NA SCHUDNIĘCIE?

            Author Joanna Nowacka Posted on

            Czas, który pozostał do rozpoczęcia sezonu bikini biegnie coraz szybciej. W związku z tym coraz chętniej wiele osób przechodzi na diety odchudzające. Z reguły pacjenci sięgają po diety, które obiecują szybki spadek masy ciała w jak najkrótszym czasie. Wciąż w topowych dietach odchudzających znajdują się znane diety jednoskładnikowe np. dieta kapuściana, jabłkowa i inne. Jednakże w związku z tym, że są to diety z reguły opierające się na jednym składnikach są bardzo monotonne i męczące, dlatego też norwescy naukowcy opracowali nowość – dwuskładnikową dietę norweską, która jest przeciwieństwem nudnych, zbyt prostych diet.

            DIETA NORWESKA – NA CZYM POLEGA?

            Dieta norweska jest 14 dniową dość restrykcyjną dietą odchudzającą, opierająca się na ścisłym planie żywieniowym, której celem jest szybka utrata masy ciała. Pacjenci stosujący tą dietę muszą wykazać się nie małą dyscypliną bowiem należy na niej sztywno trzymać się zasad, jednakże efekt w postaci ubytku masy ciała ma wynagrodzić trud, który musimy wykonać podczas jej stosowania. Tradycyjna dieta Norwegów opiera się na spożywaniu skorupiaków, ryb, warzyw, owoców oraz produktów jak najmniej przetworzonych. Obfituje także w produkty śródziemnomorskie, dlatego często nazywana jest siostra diety śródziemnomorskiej. Ogólnie rzecz biorąc dieta Norwegów jest bardzo zdrowa, dlatego też do nowej odmiany diety norweskiej – 14 dniowej nie do końca przyznają się naukowcy z Norwegii. Nowa dieta norweska jest niesamowicie szybka i prosta i to może przyciągać ich zwolenników, ale pamiętajmy o tym, że na dłuższą metę może być ona niezdrowa a nawet szkodliwa – właśnie ze względu na mocne restrykcje.

            DIETA NORWESKA  – JAKIE SĄ ZASADY?

            Istnieje kilka kluczowych zasad, których należy przestrzegać stosując tę dietę dzięki czemu utrata masy ciała jest jak najbardziej realna.  Należą do nich :

            • Rozdzielne spożywanie węglowodanów oraz tłuszczów w jednym posiłku

            To jest główna zasada, która odwzorowana została z popularnej diety Kopenhadzkiej. Stosowanie się do niej rzekomo na w znaczący sposób wpływać na przyśpieszenie metabolizmu oraz zmniejszanie uczucia głodu. Zarówno dieta norweska jak i jej koleżanka – dieta kopenhadzka są dietami ubogoenergetycznymi, niskowęglowodanowymi oraz niskotłuszczowymi.

            • Trzymanie się czasu stosowania diety.

            Dieta norweska powinna trwać równe 14 dni tak jak jest nakazane. Nie jest zalecane ani jej skórcanie, ani przedłużanie. Jeśli zdarzy nam się małe potknięcie w diecie – np. odstępstwo od jadłospisu w postaci dodatkowego posiłku – musimy porzucić stosowanie diety ponieważ nawet takie małe odstępstwa mogą spowodować, że nie uzyskamy oczekiwanych rezultatów.

            Pamiętajmy również o tym by diety norweskiej nie stosować częściej niż raz w roku, ponieważ jak już wcześniej zostało wspomniane jest to dieta bardzo restrykcyjna i może działać w sposób wyniszczający na nasz organizm.

            • Spożywanie określonej liczby posiłków

            W ciągu dnia należy spożywać  3 posiłki – śniadanie, II śniadanie oraz obiad. Należy pamiętać także o uzupełnianiu płynów – zalecane są woda, kawę słabą bez mleka oraz herbaty ziołowe.

            DIETA NORWESKA – CO JEŚĆ ?

            Oprócz czasu stosowania diety, liczbie posiłków i nie łączenia ze sobą tłuszczów i węglowodanów także jest istotne co ląduje na naszym talerzu. Dieta ta opiera się głównie na spożywaniu jajek (tylko w postaci gotowanej) oraz grejpfrutów. Dozwolone jest stosowanie takżesurówek lub sałatek z selera, marchwi, pomidorów, ogórków lub innych warzyw bez dodatków, mięso (tylko gotowane)- wołowina, kurczak, można również spożywać ryby.

            DIETA NORWESKA – CZY JEST BEZPIECZNA?

            Tak jak wcześniej wspominałam dieta norweska jest dietą bardzo restrykcyjną i może wywierać negatywny wpływ na zdrowie. W 14 dni owszem można utracić znaczącą liczbę kilogramów, ale będzie to głównie woda oraz mięśnie – a nie tkanka tłuszczowa. Dodatkowo budowanie jadłospisu na tak ograniczonej liczbie produktów może powodować występowanie groźnych niedoborów żywieniowych. Z reguły po tym okresie 14 dniowym, większość pacjentów wraca do normalnego sposobu żywienia i dlatego też często dotyka ich w następstwie efekt jo-jo. Równie częstymi objawami podczas stosowania tej diety jest osłabienie, zmęczenie, bóle i zawroty głowy oraz mdłości.

              zaburzenia odżywiania
              Categories Porady dietetyka

              ZABURZENIA ODŻYWIANIA – KIEDY ŻYWIENIE STAJE SIĘ NIEBEZPIECZNE

              Author Joanna Nowacka Posted on

              Zaburzenia odżywiania i należące do nich anoreksja, bulimia i ortoreksja to coraz powszechniej występujące choroby. Wbrew pozorom nie dotyczą one krajów gdzie występuje głód i ubóstwo lecz krajów wysoko rozwiniętych, bogatych. Każda z tych chorób skutkuje powolnym wyniszczeniem organizmu oraz psychiki. Występowanie tych chorób ściśle związane jest z modą a wręcz kultem na szczupłą sylwetkę, która trwa niemalże bez przerwy od lat 60 – tych.

              CZY JEDZENIE ZAWSZE JEST PRZYJEMNOŚCIĄ?

              U zdrowych osób jedzenie stało się nieodłącznym elementem życia osobistego, kulturalnego, społecznego. Odnajdujemy w nim miłość, przyjemność, niejednokrotnie pocieszenie. U osób, u których występują zaburzenia odżywiania spożywanie pokarmów wiąże się z frustracją, złym samopoczuciem, smutkiem czy depresją. Często jedzenie u takich osób staje się celem samym w sobie i przesłania wszelkie inne rzeczy.

              PRZYCZYNY ZABURZEŃ ODŻYWIANIA

              Do jednych z wiodących przyczyn  zaburzeń odżywiania należą niezadowolenie ze swojej sylwetki oraz kompleksy. Często motorem napędowym są również różnego rodzaju sytuacje stresowe, którym musimy stawiać czoła. Pamiętajmy, że każde zaburzenie odżywiania ma podłoże psychiczne. Związane może być z niezaspokojoną potrzebą bliskości, czułości, z poczuciem głodu emocjonalnego. Niektóre z chorych osób swoją koncentracją na tym co jedzą zaspokajają emocjonalną pustkę, która w nich występuje. Często też rekompensują sobie jedzeniem porażki, które ich dotykają, wszelkie niepowodzenia i przykre sytuacje. Cierpienie na zaburzenia odżywiania może być również odzwierciedleniem występowania kłopotów w rodzinie i formą odreagowywania związanych z nim napięcia oraz stresu.

              RODZAJE ZABURZEŃ ODŻYWIANIA

              • Ortoreksja – bardzo zbliżona do anoreksji. Nadmierne koncentrowanie się na zdrowym odżywianiu i zbilansowanej diecie w stopniu zakłócającym normalne odżywianie się. Często prowadzi do wykluczenia z jadłospisu prawie wszystkich produktów z obawy przed tym, że one są niezdrowe. Osoby cierpiące na ortoreksję bardzo często unikają kontaktów towarzyskich w obawie przed zjedzeniem zakazanych posiłków. Ortoreksja prowadzi do występowania silnych niedoborów, wyniszczenia, silnego stresu, wykluczenia z życia społecznego.
              • Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) – postrzeganie siebie jako osoby z silną nadwagą, często nawet wtedy gdy jest się skrajnie niedożywionym. Drastyczne ograniczanie spożywanych kalorii, stosowanie głodówek i restrykcyjnych, wyniszczających diet. Osoby chore na anoreksje nieustannie kontrolują swoją masę ciała. Zaburzenie te dotyczy w większości kobiet i dziewcząt, a szczyt zachorowań obserwuje się w wieku 15-19 lat.
              • Bulimia – częste występowanie napadów jedzenia, podczas którego chory spożywa ilość kalorii znacznie przekraczające dobowe zapotrzebowanie. Przeważnie są to potrawy, których w codziennej diecie unika jak słodycze, przekąski, dania fast – food. Podczas napadu jedzenia chory nie kontroluje ilości spożywanych pokarmów i kończy jeść gdy czuje się zupełnie przejedzony. W konsekwencji dopada go poczucie  winy i stosuje różne metody pozbycia się pokarmu z żołądka. Mówimy tu o  np. wymuszaniu wymiotów, stosowania środków moczopędnych, środków przeczyszczających czy wykonywaniu intensywnych ćwiczeń fizycznych. W porównaniu do anoreksji bulimia rzadko prowadzi do utraty masy ciała, jednakże powodować może występowanie groźnych zaburzeń wodno – elektrolitowych, które prowadzić mogą do udaru, zawału a nawet śmierci.

              Na bulimię również najczęściej zapadają dziewczęta i kobiety, a szczyt zachorowań obserwuje się w wieku 16- 20 lat.

              JAK POMÓC OSOBOM Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA?

              Pamiętajmy, że osoby cierpiące na zaburzenia odżywiania przede wszystkim potrzebują naszego zrozumienia i wsparcia. Nigdy nie wolno bagatelizować nawet najmniejszych objawów, które zauważamy u swoich bliskich. Jednym z najważniejszych aspektów w leczeniu tych chorób wciąż pozostaje właściwa opieka psychoterapeutyczna.

              dieta ketogeniczna
              Categories Porady dietetyka

              DIETA KETOGENICZNA – DLA KOGO, GŁÓWNE ZASADY, CZY WARTO

              Author Joanna Nowacka Posted on

              Dieta ketogeniczna inaczej zwana ‘’dietą keto’’  nieustannie od mniej więcej 2- 3 lat jest w czołówce najchętniej stosowanych diet. Wizja szybkiej utraty od kilku, do kilkunastu kilogramów jest bardzo kusząca dla wielu pacjentów. Jednakże jest to dieta wymagająca wielu zmian i restrykcji, prowadząca do zmiany ‘’paliwa’’ energetycznego, z którego korzysta nasz organizm. Dieta ketogeniczna zaliczana jest do diet o wysokiej zawartości tłusczu i niskiej zawartości węglowodanów.

              KETO DIETA – ZASADA DZIAŁANIA

              Jest to restrykcyjna dieta niskowęglowodanowa i wysokotłuszczowa. Zawartość tłuszczu w codziennej diecie sięga nawet aż  80-90 %, a pozostałe 10- 20 % to razem węglowodany oraz białko. Podczas gdy typowa dieta składa się z ok. 50 % węglowodanów, 35 % tłuszczu i około 15 % białka.

              Gdy odżywiamy się w sposób ‘’typowy’’ nasz organizm do życia, funkcjonowania i procesów metabolicznych używa glukozy – jako paliwa. Gdy nasza dieta ulega modyfikacji i zaczyna opierać się głównie na spożywaniu tłuszczy powoli nasz organizm adaptuje się do nowej sytuacji i wchodzimy w stan tzw. ‘’ketozy’’. Jest to proces wykorzystywania do ‘’życia’’ przez organizm ciał ketonowych, które powstają w wyniku rozpadu tłuszczu.

              DLA KOGO DIETA KETOGENICZNA?

              Dieta ketogeniczna coraz częściej wybierana jest przez osoby chcące stracić na wadzę, ponieważ powstające w ketozie ciała ketonowe hamują uczucie głodu. Jednakże keto – dieta znalazła również doskonałe zastosowanie medyczne w chorobach takich jak :

              • Padaczka lekooporna u dzieci – stosowana dieta zmniejsza ilość napadów epilepsji,
              • Zespół Retta,
              • Zespół Dravet,
              • Zespół Doose,
              • Stwardnienie guzowate,
              • Wady metaboliczne np. wrodzony brak białka transportującego glukozę GLUT-1.

              Dodatkowo coraz częściej dieta ketogeniczna jest brana pod uwagę u pacjentów chorych na chorobę Parkinsona w innych typach epilepsji oraz  w chorobie Parkinsona.

              O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ STOSUJĄC DIETE KETOGENICZNĄ ?

              W związku z tym, że tłuszcze nie pokrywają m.in. pełnego zapotrzebowania energetycznego prowadzić może do występowania niedoborów. Składniki pokarmowe, które warto suplementować podczas stosowania tejże diety:

              • Wapń,
              • Witamina D,
              • Mikroelementy,
              • Witaminy rozpuszczalne w wodzie np. B1, B3, B6.

              WADY DIETY KETOGENICZNEJ

              Po kilku dniach stosowania diety ketogenicznej, organizm człowieka zaczyna korzystać z ciał ketonowych, wtedy możemy odczuwać pobudzenie oraz euforię. Czujemy się wesoło, lekko, odprężeni. Niestety bardzo często zdarza się tak, że po upływie 2 – 3 miesięcy stan ten powoli mija. U wielu osób pojawia się wtedy senność, utrata apetytu, zaparcia, pojawiać się może także przykry zapach potu i moczu. Obserwować można także wzmożone pragnienie. W początkowej fazie diety uskarżać można również się na występowanie zaparć lub biegunek, występowanie wymiotów, bóli brzucha. Niektórzy pacjenci obserwują ustępowanie objawów po okresie zaadoptowania się organizmu – lecz nie zawsze.

              Uwaga! Przy zbyt długim okresie czasu stosowania diety ketogenicznej wystąpić może kamica moczowa i hiperurykemia.

              Pamiętajmy o tym, że dieta ketogeniczna jest całkowicie przeciwskazana u osób cierpiących na choroby wątroby, trzustki, nerek i cukrzycę.  

              dieta truskawkowa
              Categories Porady dietetyka

              DIETA TRUSKAWKOWA – JAK TO DZIAŁA?

              Author Joanna Nowacka Posted on

              DIETA TRUSKAWKOWA – CZY MOŻNA JEŚĆ TRUSKAWKI I DZIĘKI TEMU CHUDNĄĆ?

              Coraz większa presja posiadania szczupłej, wysportowanej sylwetki skłania wielu moich pacjentów do sięgania po różnego rodzaju odchudzające diety obiecujące szybkie efekty w postaci redukcji masy ciała. Czasem mam wrażenie, że standardowe ‘’zdrowe odżywianie’’ powoli odchodzi do lamusa, a zastępują je coraz bardziej wymyślne diety niejednokrotnie eliminacyjne. Do rzekomo jednej z najlepszych i najsmaczniejszych diet należy popularna ostatnio DIETA TRUSKAWKOWA.

              Dieta truskawkowa – dlaczego tak mocno polecana?

              Po pierwsze jest ona bardzo prosta ze względu na to, że jest dietą jednoskładnikową. Po drugie truskawki należą do owoców bardzo niskokalorycznych oraz są doskonałym źródłem cennego kwasu foliowego. Po trzecie truskawki zawierają znaczne ilości związków o charakterze przeciwutleniających co chronić może nasz organizm przed występowaniem nowotworów.

              Dodatkowo zawierają witaminy  i mikroelementy takie jak :

              • Witamina C, która ułatwia nam przyswajalnie żelaza, wspiera działanie układu odpornościowego.
              • Witamina K, która uszczelnia naczynia krwionośne.
              • Magnez oraz wapń.
              • Potas, który reguluje gospodarkę wodno – elektrolitową organizmu oraz warunkuje prawidłowe działanie mięśni.

              Dieta truskawkowa na czym polega?

              Polega na 4 dniowym stosowaniu diety opierającej się głownie na spożywaniu truskawek. Są one dominującym składnikiem wszystkich posiłków.  Można przygotować z ich udziałem koktajle, sosy, sałatki, desery i wiele wiele innych.

              Główne zasady, których należy przestrzegać będąc na diecie truskawkowej:

              1. Spożywanie pełnowartościowego nabiału. Obok truskawek szalenie istotny jest właśnie nabiał w ilości co najmniej 50 g sera twarogowego lub szklanki jogurtu/maślanki/kefiru dziennie.
              2. Porcję mięsa należy spożywać maksymalnie raz dziennie, zwiększyć należy natomiast spożycie ryb do 2 – 3 x w tygodniu.
              3. Należy pić co najmniej 1,5 litry wody dziennie, a kawę i herbatę ograniczyć do 2 – 3 szklanek / dzień.
              4. Truskawki powinny znajdować się w 4- 5 posiłkach dziennie.
              5. Zrezygnować należy ze spożywania tłustego nabiału, słodyczy i produktów wysoko przetworzonych.
              6. Zalecane spożywanie posiłków to 5 posiłków w odstępie 2- 3 h maksymalnie.

              Przykładowy posiłek podczas diety truskawkowej

              Delikatny ryż z truskawkami :

              Składniki :

              • 200 g truskawek
              • 50 g ryżu( suchego)
              • 3  łyżki soku z pomarańczy
              • Dowolny słodzik np. erytrytol lub stewia
              • Cynamon

              Sposób przygotowania: Ryż ugotować na gęsto, zgodnie z przepisem na opakowaniu. Truskawki pozbawić szypułek i bardzo dokładnie umyć. Truskawki pokrojone w cząstki podgrzewamy wraz z słodzikiem w rondelku i gotową masę mieszamy z wcześniej przygotowanym ryżem. Posypać cynamonem.

              Czy warto stosować dietę truskawkową?

              Pamiętajmy, iż ze względu na to, że jest to dieta jednoskładnikowa jest to dieta restrykcyjna. Schudnąć można na niej nawet 2 kg na tydzień jednakże powracając do normalnego sposobu odżywiania łatwo w tym wypadku o tzw. efekt jo-jo. Dieta oparta głownie na jednym składniku pokarmowym nie jest więc najlepszym pomysłem. Dodatkowo często zdarza się, że do truskawek dodajemy tłustą śmietankę czy cukier co jednocześnie pozbawia je miana ‘’ niskokalorycznych’. Truskawki dodatkowo pobudzać mogą apetyt co może skutkować podjadaniem innych pokarmów.

              Pamiętajmy, że dietę truskawkową powinnyśmy stosować maksymalnie  3 dni, gdyż długotrwałe przebywanie na tej diecie może powodować występowanie wielu groźnych niedoborów pokarmowych.

              W doborze odpowiednio zbilansowanej, zdrowej diety, która warunkować będzie bezpieczną redukcję masy ciała zawsze może pomóc wykfalifikowany dietetyk. Na podstawie szczegółowych badań, analizy oraz wywiadu ustalane zostaje indywidualne zapotrzebowanie energetyczne, które mówi nam o tempie redukcji jaki powinniśmy stosować.

              błonnik pokarmowy
              Categories Porady dietetyka

              Błonnik pokarmowy – dlaczego warto?

              Author Joanna Nowacka Posted on

              Czym jest błonnik ?

              Błonnik pokarmowy jest włóknem roślinnym, który w organizmie człowieka nie ulega procesowi trawienia. Sam w sobie nie dostarcza żadnych wartości odżywczych jednakże mimo to niezbędny jest dla naszego funkcjonowania, ponieważ pełni szereg istotnych funkcji. Błonnik pokarmowy dzielimy na dwa rodzaje : frakcję rozpuszczalną oraz frakcję nierozpuszczalną. 

              Błonnik rozpuszczalny  to gumy oraz pektyny, które w jelitach tworzą pozytywny, gęsty śluz. Spożywany w pokarmach wiąże dużą ilość wody, pęcznieje zalegając w żołądku zapewniając długie uczucie sytości. Żel, który powstaje z tego rodzaju błonnika pokrywa jelita oraz żołądek opóźniając wchłanianie węglowodanów.

              Błonnik nierozpuszczalny to natomiast celulozy i ligniny, z których zbudowane są ściany roślin. Spożywany z produktami spożywczymi wiążę wodę, ale nie ulega rozpuszczeniu. Działa jak miotła oczyszczająca jelita oraz przyśpiesza ich perystaltykę, reguluje rytm wypróżnień.

              Dlaczego warto spożywać błonnik?

              Błonnik w organizmie człowieka wywiera wpływ na funkcjonowanie wielu enzymów i narządów. Lista jego zalet jest naprawdę duża, oto kilka z nich :

              • Błonnik zapewnia doskonałe uczucie sytości – co szczególnie korzystne może być podczas stosowania diety redukcyjnej.
              • Odżywia dobre bakterie bytujące w jelitach, namnaża mikroflorę jelitową.
              • Błonnik frakcji rozpuszczalnej spowalnia wchłanianie węglowodanów i reguluje poziom insuliny, co z kolei zapobiega wahaniom poziomu cukru we krwi.
              • Pomaga eliminować substancje toksyczne z organizmu i produkty przemiany materii.
              • Wywiera dobroczynny wpływ w walce z chorobami układu krążenia na skutek zmniejszania wchłaniania cholesterolu.
              • Poprawia działanie układu pokarmowego, szczególnie jelit.
              • Reguluje i poprawia rytm wypróżnień.

              Ile błonnika powinniśmy spożywać?

              Zalecana dzienna dawka błonnika pokarmowego w diecie osób zdrowych to 25-30 g błonnika dziennie. Zmniejszoną podaż błonnika należy zastosować w przypadku diet łatwostrawnych.

              Jak zwiększyć ilość błonnika w codziennej diecie?

              • Wybierać produkty zbożowe z pełnego przemiału : ciemne pieczywo (szczególnie te na zakwasie), ciemne makarony, grube kasze, ryż brązowy. Oprócz drogocennego błonnika są skarbnicą witamin z grupy B.
              • Wprowadzić do codziennego menu otręby np. jako dodatek do sałatek, owsianek, pieczywa czy jogurtu.
              • Spożywać dużą ilość surowych owoców i warzyw – duże ilości błonnika znajdują się w ich skórce.
              • Wprowadzić do diety nasiona oraz pestki, solo lub w postaci dodatków do dań.
              • Warto spożywać suche nasiona roślin strączkowych – bogactwo błonnika oraz pełnowartościowego białka.
              • Nie rozgotowywać warzyw – długie gotowanie owoców oraz warzyw pozbawia ich cennego błonnika.

              Pamiętajmy, że już kilka najmniejszych modyfikacji żywieniowych pozwala zwiększyć ilość błonnika, którą spożywamy. Warto jeść więcej surówek do obiadu, koktajli z dodatkiem otrębów czy zamiast jasnego, przetworzonego pieczywa – wybierać te ciemne, pełnowartościowe. Kilka drobnych zmian znacznie usprawnić może działanie całego układu pokarmowego.

              Ważne! W przypadku zwiększonego spożycia błonnika pamiętajmy o odpowiednim spożyciu wody! Uchroni to przed zaparciami oraz w pełni pozwoli wykorzystać prozdrowotny potencjał błonnika pokarmowego.
              Jeżeli masz pytania napisz do mnie!

              dieta łatwostrawna
              Categories Porady dietetyka

              Dieta łatwostrawna – dla kogo?

              Author Joanna Nowacka Posted on

              Dieta łatwostrawna / lekkostrawna – czasem nazywana lekkostrawną jest tak jak inne diety lecznicze modyfikacją diety podstawowej. Dieta podstawowa sama w sobie jest wskazana dla osób zdrowych, które nie wymagają specjalistycznej diety różnej zależnej od jednostki chorobowej z jaką mamy do czynienia.

              Dieta łatwostrawna by była skuteczna i odciążała organizm – bo takie jest jej główne zadanie musi być prowadzona w sposób prawidłowy. Jak to zrobić? Dla kogo jest wskazana?

              Dieta łatwostrawna – dla kogo

              Tak jak wcześniej zostało wspomniane dieta łatwostrawna jest modyfikacją diety podstawowej. Czyli musi dostarczać ona takiej samej ilości kalorii oraz składników pokarmowych tak jak dieta osób zdrowych. Różnica polega na doborze odpowiednich technik kulinarnych oraz produktów spożywczych. Stosując dietę łatwostrawną musimy sięgać po produkty, które jak najmniej obciążają nasz układ pokarmowy oraz wybierać dedykowane tej diecie metody obróbki termicznej żywności.

              Dieta łatwostrawna jest stosowana w takich sytuacjach i chorobach takich jak :

              • Po zabiegach operacyjnych – szczególnie w obrębie układu pokarmowego.
              • W żywieniu osób w wieku podeszłym.
              • W chorobach układu pokarmowego np. choroba Leśniewskiego – Crohna, nieżytach żołądka oraz jelit, zapaleniu błony śluzowej jelit.
              • W chorobach jamy ustnej.
              • W chorobach nowotworowych przewodu pokarmowego.
              • W infekcjach przebiegających z gorączka.

              Dieta ta pozwala na oszczędzenie przewodu pokarmowego, ułatwia trawienie i wchłanianie składników pokarmowych. Wartość energetyczną diety i poszczególnych elementów ocenia się na podstawie indywidualnego zapotrzebowania i chorób jakie współtowarzyszą. Pod uwagę również brany jest wyjątkowy stan fizjologiczny jak np. ciąża czy karmienie piersią. W ocenie stanu odżywienia chorego i dobraniu diety do jego aktualnego stanu zdrowia pomóc może wykfalifikowany dietetyk.

              Błonnik – ograniczać czy nie?

              Błonnik pokarmowy to roślinne włókno pokarmowe, które nie zostaje strawione w układzie pokarmowym. Jego działanie jest różne w zależności od frakcji z jaką mamy do czynienia ( błonnik rozpuszczalny / błonnik nierozpuszczalny). W diecie łatwostrawnej ulega ograniczeniu do 25 g / dobę, szczególnie zalecany tutaj jest błonnik frakcji rozpuszczalnej, który w tejże diecie wywiera korzystniejsze działanie.

              Stosując dietę łatwostrawną błonnika musimy szukać w produktach takich jak :

              • Młode, świeże warzywa – najlepiej obrane, pozbawione pestek, gotowane lub przetarte.
              • Pszenne pieczywo – chleb oraz bułki.
              • Pieczywo graham.
              • Produkty zbożowe pszenne.
              • Drobne makarony.

              Dobrym sposobem ograniczenia błonnika jest przecieranie, gotowanie, miksowanie warzyw oraz owoców. Potrawy można uczynić także bardziej strawnymi dzięki dodatkowi ubitej piany z białek czy rozmoczonej pszennej bułki w mleku czy wodzie.

              Wiele pacjentów z powodu obaw jakie błonnik pokarmowy może wywołać niemalże całkowicie z niego rezygnuje lecz absolutnie nie jest to wskazane. Błonnik pokarmowy bowiem wspiera rozwój korzystnej mikroflory jelitowej a także pomaga w usuwaniu toksycznych substancji z organizmu.

              Dieta łatwostrawna  – główne zalecenia

              Ścisłe zalecenia dietetyczne zależą od stanu zdrowia pacjenta. Warto dokładnie obserwować reakcje swojego organizmu po spożyciu danego produktu spożywczego, ponieważ pozwala to na jak najlepsze dopasowanie indywidualnej diety.

              Do ogólnych zaleceń dla diety łatwostrawnej należą :

              • Spożywanie 4 -5 posiłków dziennie – najlepiej w regularnych ostępach czasu.
              • Posiłki powinny być niewielkie objętościowo – by jak najmniej obciążać żołądek i układ pokarmowy.
              • Unikajmy posiłków zbyt gorących.
              • Posiłki powinny być świeżo przygotowane, podane w sposób estetyczny i zachęcający do zjedzenia.
              • Eliminacji podlegają :  słodycze, słone przekąski, produkty garmażeryjne i wysoko przetworzone. Zrezygnować także trzeba z napojów gazowanych i alkoholów.
              • Unikać pikantnych przypraw jak  np. papryka chilii, pieprz, papryka.
              • Dozwolonymi przyprawami w diecie łatwostrawnej są np. kwasek cytrynowy, majeranek, natka pietruszki, melisa.
              • Produkty zbożowe wybieramy te pszenne, łagodne dla układu pokarmowego. W codziennym menu mogą znaleźć się takie produkty jak chleb i bułki pszenne, czerstwe pieczywo, drobne gatunki kasz np. manna, ryż biały.
              • Unikamy produktów zbożowych z pełnego przemiału.
              • Unikamy produktów, które wzmagają wydzielanie żołądkowe.
              • Rezygnujemy z mocnej kawy oraz herbaty.
              • Wykorzystujemy produkty spożywcze dozwolone w diecie łatwostrawnej.
              • Dozwolone metody obróbki termicznej to gotowanie, gotowanie na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w pergaminie.

              Dieta łatwostrawna – przykładowe menu

              Śniadanie : Twaróg chudy z jogurtem i   pomidorem bez skórki + bułka paryska

              II śniadanie : Koktajl brzoskwiniowy na mleku 1,5 % tłuszczu

              Obiad : Zupa krem z białych warzyw. Polędwica z dorsza na parze z gotowaną marchewką + ziemniaki puree

              Podwieczorek : Kaszka manna na mleku z bananem

              Kolacja : Kanapki z pieczywa pszennego z polędwicą z indyka, masłem i ogórkiem

              Jak długo stosować dietę łatwostrawną?

              Czas stosowania diety zależny jest od stanu chorego i celu w jakim została wprowadzona. Zazwyczaj w miarę ustępowania dolegliwości stopniowo wprowadza się inne produkty, ale następuje to powoli oraz z dokładną obserwacją swojego organizmu. Warto by podczas stosowania diety pacjent był w stałym kontakcie ze swoim lekarzem i dietetykiem, ponieważ są oni w stanie na bieżąco oceniać stan odżywienia. Dzięki temu ryzyko występowania niedoborów żywieniowych jest mniejsze. Szybciej i sprawniej przebiega również proces rekonwalescencji. 

              nadciśnienie tętnicze
              Categories Porady dietetyka

              Nadciśnienie tętnicze – co jeść, a czego unikać?

              Author Joanna Nowacka Posted on

              Nadciśnienie tętnicze jest bardzo popularnym schorzeniem w Polsce. Szacuje się, że na nadciśnienie cierpi aż 1/3 populacji przy czym bardzo duża część osób nie jest skutecznie zdiagnozowana i nie stosuje zalecanego leczenia. Niestety trwające nadciśnienie wywiera wpływ między innymi na układ krążenia, prowadząc do powstawania wielu chorób.

              Kiedy mówimy o nadciśnieniu tętniczym?

              Charakterystycznym objawem nadciśnienia jest występowanie ciśnienia skurczowego powyżej 140 mmHg oraz i / lub ciśnienia rozkurczowego powyżej 90 mmHg. Jeżeli mierzymy ciśnienie krwi w warunkach domowych ciśnienie skurczowe jest pierwszą wartością, natomiast ciśnienie rozkurczowe wartością drugą.

              Jakie elementy stylu życia mogą zwiększać ryzyko nadciśnienia?

              • Obciążony wywiad rodzinny – występowanie nadciśnienia u któregoś z rodziców
              • Nadużywanie alkoholu
              • Otyłość i nadwaga
              • Palenie papierosów
              • Stosowanie nieodpowiedniej diety i stylu życia
              • Brak aktywności fizycznej
              • Spożywanie zbyt dużych ilości soli

              Dlaczego nadciśnienie jest groźne?

              Przewlekłe wysokie ciśnienie krwi prowadzić może do  występowania groźnych powikłań zdrowotnych i chorób tj. :

              • Miażdżyca – w tętnicach serca, nerek, szyi, kończyn dolnych
              • Zawał serca
              • Przerost lewej komory serca
              • Pogorszenie wzroku
              • Pogorszenie czynności nerek
              • Udar mózgu.
              nadciśnienie tętnicze

              Kilka zasad istotnych gdy zmagamy się z nadciśnieniem  

              • Jeżeli występuje nadmierna masa ciała (nadwaga lub otyłość) należy dążyć do jej skutecznej redukcji. Otyłość szczególnie brzuszna jest jednym z największych czynników ryzyka występowania nadciśnienia.
              • Zmniejszenie spożycia soli. Warto zrezygnować z dosalania potraw, można zamienić na zdrowe, świeże zioła. Uwaga na żywność wysoko przetworzoną (wędliny, konserwy, przyprawy, przekąski), które posiadają ogromne ilości dodanej soli.
              • Ograniczenie spożywania alkoholu. Okazjonalna, bezpieczna dawka  dla mężczyzny to 50-60 ml mocnego alkoholu, dla kobiety połowa tej wartości.
              • Zrezygnowanie z palenia tytoniu.
              • Zwiększenie spożycia potasu w diecie, który naturalnie wpływa na obniżenie ciśnienia krwi. Dobrym źródłem potasu są owoce, warzywa (np.pomidory), ziemniaki.
              • Wprowadzenie do diety codziennie 4 – 5 porcji warzyw. Są doskonałym źródłem witamin, antyoksydantów, składników mineralnych i błonnika pokarmowego.
              • Ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych czyli tych zawartych w smalcu, mięsie.
              • Zwiększenie spożycia jedno i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z produktami takimi jak dobrej jakości oleje, orzechy, ryby. Wykazują silne kardioprotekcyjne działanie.
              • Zrezygnowanie lub ograniczenie spożycia czerwonego mięsa. W zamian wybieranie gatunków mięs chudych, drób, królik oraz ryby.
              • Wprowadzenie do codziennej diety niskotłuszczowych, pełnowartościowych produktów nabiałowych. Są doskonałym źródłem białka orz wapnia.
              • Ograniczenie spożycia kawy oraz herbaty.
              • Wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej, dobranej indywidualnie do stanu zdrowia.

              Pamiętajmy, że odpowiednio dobrana dieta w przypadku występowania nadciśnienia jest kluczowa. Oprócz farmakoterapii jest najbardziej skutecznym narzędziem do walki z tą chorobą. Pomaga nie tylko obniżać ciśnienie krwi dzięki zawartym w pożywieniu różnym związkom lecz także chroni nasz układ krwionośny przed występowaniem groźnych powikłań. Choroby układu krążenia sa druga na świecie przyczyną zgonu.

              Jestem tutaj by Ci pomóc!

              Masz więcej pytań dotyczących diety w nadciśnieniu?

              NAPISZ DO MNIE!

              Współpracuje z wieloma pacjentami z chorobami układu krążenia, dzięki odpowiedniej diecie znacząco mogę poprawić Twoje zdrowie i komfort życia.

              1 2