Author Archives: Joanna Nowacka

błonnik pokarmowy
Categories Porady dietetyka

Błonnik pokarmowy – dlaczego warto?

Czym jest błonnik ?

Błonnik pokarmowy jest włóknem roślinnym, który w organizmie człowieka nie ulega procesowi trawienia. Sam w sobie nie dostarcza żadnych wartości odżywczych jednakże mimo to niezbędny jest dla naszego funkcjonowania, ponieważ pełni szereg istotnych funkcji. Błonnik pokarmowy dzielimy na dwa rodzaje : frakcję rozpuszczalną oraz frakcję nierozpuszczalną. 

Błonnik rozpuszczalny  to gumy oraz pektyny, które w jelitach tworzą pozytywny, gęsty śluz. Spożywany w pokarmach wiąże dużą ilość wody, pęcznieje zalegając w żołądku zapewniając długie uczucie sytości. Żel, który powstaje z tego rodzaju błonnika pokrywa jelita oraz żołądek opóźniając wchłanianie węglowodanów.

Błonnik nierozpuszczalny to natomiast celulozy i ligniny, z których zbudowane są ściany roślin. Spożywany z produktami spożywczymi wiążę wodę, ale nie ulega rozpuszczeniu. Działa jak miotła oczyszczająca jelita oraz przyśpiesza ich perystaltykę, reguluje rytm wypróżnień.

Dlaczego warto spożywać błonnik?

Błonnik w organizmie człowieka wywiera wpływ na funkcjonowanie wielu enzymów i narządów. Lista jego zalet jest naprawdę duża, oto kilka z nich :

  • Błonnik zapewnia doskonałe uczucie sytości – co szczególnie korzystne może być podczas stosowania diety redukcyjnej.
  • Odżywia dobre bakterie bytujące w jelitach, namnaża mikroflorę jelitową.
  • Błonnik frakcji rozpuszczalnej spowalnia wchłanianie węglowodanów i reguluje poziom insuliny, co z kolei zapobiega wahaniom poziomu cukru we krwi.
  • Pomaga eliminować substancje toksyczne z organizmu i produkty przemiany materii.
  • Wywiera dobroczynny wpływ w walce z chorobami układu krążenia na skutek zmniejszania wchłaniania cholesterolu.
  • Poprawia działanie układu pokarmowego, szczególnie jelit.
  • Reguluje i poprawia rytm wypróżnień.

Ile błonnika powinniśmy spożywać?

Zalecana dzienna dawka błonnika pokarmowego w diecie osób zdrowych to 25-30 g błonnika dziennie. Zmniejszoną podaż błonnika należy zastosować w przypadku diet łatwostrawnych.

Jak zwiększyć ilość błonnika w codziennej diecie?

  • Wybierać produkty zbożowe z pełnego przemiału : ciemne pieczywo (szczególnie te na zakwasie), ciemne makarony, grube kasze, ryż brązowy. Oprócz drogocennego błonnika są skarbnicą witamin z grupy B.
  • Wprowadzić do codziennego menu otręby np. jako dodatek do sałatek, owsianek, pieczywa czy jogurtu.
  • Spożywać dużą ilość surowych owoców i warzyw – duże ilości błonnika znajdują się w ich skórce.
  • Wprowadzić do diety nasiona oraz pestki, solo lub w postaci dodatków do dań.
  • Warto spożywać suche nasiona roślin strączkowych – bogactwo błonnika oraz pełnowartościowego białka.
  • Nie rozgotowywać warzyw – długie gotowanie owoców oraz warzyw pozbawia ich cennego błonnika.

Pamiętajmy, że już kilka najmniejszych modyfikacji żywieniowych pozwala zwiększyć ilość błonnika, którą spożywamy. Warto jeść więcej surówek do obiadu, koktajli z dodatkiem otrębów czy zamiast jasnego, przetworzonego pieczywa – wybierać te ciemne, pełnowartościowe. Kilka drobnych zmian znacznie usprawnić może działanie całego układu pokarmowego.

Ważne! W przypadku zwiększonego spożycia błonnika pamiętajmy o odpowiednim spożyciu wody! Uchroni to przed zaparciami oraz w pełni pozwoli wykorzystać prozdrowotny potencjał błonnika pokarmowego.
Jeżeli masz pytania napisz do mnie!

dieta łatwostrawna
Categories Porady dietetyka

Dieta łatwostrawna – dla kogo?

Dieta łatwostrawna / lekkostrawna – czasem nazywana lekkostrawną jest tak jak inne diety lecznicze modyfikacją diety podstawowej. Dieta podstawowa sama w sobie jest wskazana dla osób zdrowych, które nie wymagają specjalistycznej diety różnej zależnej od jednostki chorobowej z jaką mamy do czynienia.

Dieta łatwostrawna by była skuteczna i odciążała organizm – bo takie jest jej główne zadanie musi być prowadzona w sposób prawidłowy. Jak to zrobić? Dla kogo jest wskazana?

Dieta łatwostrawna – dla kogo

Tak jak wcześniej zostało wspomniane dieta łatwostrawna jest modyfikacją diety podstawowej. Czyli musi dostarczać ona takiej samej ilości kalorii oraz składników pokarmowych tak jak dieta osób zdrowych. Różnica polega na doborze odpowiednich technik kulinarnych oraz produktów spożywczych. Stosując dietę łatwostrawną musimy sięgać po produkty, które jak najmniej obciążają nasz układ pokarmowy oraz wybierać dedykowane tej diecie metody obróbki termicznej żywności.

Dieta łatwostrawna jest stosowana w takich sytuacjach i chorobach takich jak :

  • Po zabiegach operacyjnych – szczególnie w obrębie układu pokarmowego.
  • W żywieniu osób w wieku podeszłym.
  • W chorobach układu pokarmowego np. choroba Leśniewskiego – Crohna, nieżytach żołądka oraz jelit, zapaleniu błony śluzowej jelit.
  • W chorobach jamy ustnej.
  • W chorobach nowotworowych przewodu pokarmowego.
  • W infekcjach przebiegających z gorączka.

Dieta ta pozwala na oszczędzenie przewodu pokarmowego, ułatwia trawienie i wchłanianie składników pokarmowych. Wartość energetyczną diety i poszczególnych elementów ocenia się na podstawie indywidualnego zapotrzebowania i chorób jakie współtowarzyszą. Pod uwagę również brany jest wyjątkowy stan fizjologiczny jak np. ciąża czy karmienie piersią. W ocenie stanu odżywienia chorego i dobraniu diety do jego aktualnego stanu zdrowia pomóc może wykfalifikowany dietetyk.

Błonnik – ograniczać czy nie?

Błonnik pokarmowy to roślinne włókno pokarmowe, które nie zostaje strawione w układzie pokarmowym. Jego działanie jest różne w zależności od frakcji z jaką mamy do czynienia ( błonnik rozpuszczalny / błonnik nierozpuszczalny). W diecie łatwostrawnej ulega ograniczeniu do 25 g / dobę, szczególnie zalecany tutaj jest błonnik frakcji rozpuszczalnej, który w tejże diecie wywiera korzystniejsze działanie.

Stosując dietę łatwostrawną błonnika musimy szukać w produktach takich jak :

  • Młode, świeże warzywa – najlepiej obrane, pozbawione pestek, gotowane lub przetarte.
  • Pszenne pieczywo – chleb oraz bułki.
  • Pieczywo graham.
  • Produkty zbożowe pszenne.
  • Drobne makarony.

Dobrym sposobem ograniczenia błonnika jest przecieranie, gotowanie, miksowanie warzyw oraz owoców. Potrawy można uczynić także bardziej strawnymi dzięki dodatkowi ubitej piany z białek czy rozmoczonej pszennej bułki w mleku czy wodzie.

Wiele pacjentów z powodu obaw jakie błonnik pokarmowy może wywołać niemalże całkowicie z niego rezygnuje lecz absolutnie nie jest to wskazane. Błonnik pokarmowy bowiem wspiera rozwój korzystnej mikroflory jelitowej a także pomaga w usuwaniu toksycznych substancji z organizmu.

Dieta łatwostrawna  – główne zalecenia

Ścisłe zalecenia dietetyczne zależą od stanu zdrowia pacjenta. Warto dokładnie obserwować reakcje swojego organizmu po spożyciu danego produktu spożywczego, ponieważ pozwala to na jak najlepsze dopasowanie indywidualnej diety.

Do ogólnych zaleceń dla diety łatwostrawnej należą :

  • Spożywanie 4 -5 posiłków dziennie – najlepiej w regularnych ostępach czasu.
  • Posiłki powinny być niewielkie objętościowo – by jak najmniej obciążać żołądek i układ pokarmowy.
  • Unikajmy posiłków zbyt gorących.
  • Posiłki powinny być świeżo przygotowane, podane w sposób estetyczny i zachęcający do zjedzenia.
  • Eliminacji podlegają :  słodycze, słone przekąski, produkty garmażeryjne i wysoko przetworzone. Zrezygnować także trzeba z napojów gazowanych i alkoholów.
  • Unikać pikantnych przypraw jak  np. papryka chilii, pieprz, papryka.
  • Dozwolonymi przyprawami w diecie łatwostrawnej są np. kwasek cytrynowy, majeranek, natka pietruszki, melisa.
  • Produkty zbożowe wybieramy te pszenne, łagodne dla układu pokarmowego. W codziennym menu mogą znaleźć się takie produkty jak chleb i bułki pszenne, czerstwe pieczywo, drobne gatunki kasz np. manna, ryż biały.
  • Unikamy produktów zbożowych z pełnego przemiału.
  • Unikamy produktów, które wzmagają wydzielanie żołądkowe.
  • Rezygnujemy z mocnej kawy oraz herbaty.
  • Wykorzystujemy produkty spożywcze dozwolone w diecie łatwostrawnej.
  • Dozwolone metody obróbki termicznej to gotowanie, gotowanie na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w pergaminie.

Dieta łatwostrawna – przykładowe menu

Śniadanie : Twaróg chudy z jogurtem i   pomidorem bez skórki + bułka paryska

II śniadanie : Koktajl brzoskwiniowy na mleku 1,5 % tłuszczu

Obiad : Zupa krem z białych warzyw. Polędwica z dorsza na parze z gotowaną marchewką + ziemniaki puree

Podwieczorek : Kaszka manna na mleku z bananem

Kolacja : Kanapki z pieczywa pszennego z polędwicą z indyka, masłem i ogórkiem

Jak długo stosować dietę łatwostrawną?

Czas stosowania diety zależny jest od stanu chorego i celu w jakim została wprowadzona. Zazwyczaj w miarę ustępowania dolegliwości stopniowo wprowadza się inne produkty, ale następuje to powoli oraz z dokładną obserwacją swojego organizmu. Warto by podczas stosowania diety pacjent był w stałym kontakcie ze swoim lekarzem i dietetykiem, ponieważ są oni w stanie na bieżąco oceniać stan odżywienia. Dzięki temu ryzyko występowania niedoborów żywieniowych jest mniejsze. Szybciej i sprawniej przebiega również proces rekonwalescencji. 

nadciśnienie tętnicze
Categories Porady dietetyka

Nadciśnienie tętnicze – co jeść, a czego unikać?

Nadciśnienie tętnicze jest bardzo popularnym schorzeniem w Polsce. Szacuje się, że na nadciśnienie cierpi aż 1/3 populacji przy czym bardzo duża część osób nie jest skutecznie zdiagnozowana i nie stosuje zalecanego leczenia. Niestety trwające nadciśnienie wywiera wpływ między innymi na układ krążenia, prowadząc do powstawania wielu chorób.

Kiedy mówimy o nadciśnieniu tętniczym?

Charakterystycznym objawem nadciśnienia jest występowanie ciśnienia skurczowego powyżej 140 mmHg oraz i / lub ciśnienia rozkurczowego powyżej 90 mmHg. Jeżeli mierzymy ciśnienie krwi w warunkach domowych ciśnienie skurczowe jest pierwszą wartością, natomiast ciśnienie rozkurczowe wartością drugą.

Jakie elementy stylu życia mogą zwiększać ryzyko nadciśnienia?

  • Obciążony wywiad rodzinny – występowanie nadciśnienia u któregoś z rodziców
  • Nadużywanie alkoholu
  • Otyłość i nadwaga
  • Palenie papierosów
  • Stosowanie nieodpowiedniej diety i stylu życia
  • Brak aktywności fizycznej
  • Spożywanie zbyt dużych ilości soli

Dlaczego nadciśnienie jest groźne?

Przewlekłe wysokie ciśnienie krwi prowadzić może do  występowania groźnych powikłań zdrowotnych i chorób tj. :

  • Miażdżyca – w tętnicach serca, nerek, szyi, kończyn dolnych
  • Zawał serca
  • Przerost lewej komory serca
  • Pogorszenie wzroku
  • Pogorszenie czynności nerek
  • Udar mózgu.
nadciśnienie tętnicze

Kilka zasad istotnych gdy zmagamy się z nadciśnieniem  

  • Jeżeli występuje nadmierna masa ciała (nadwaga lub otyłość) należy dążyć do jej skutecznej redukcji. Otyłość szczególnie brzuszna jest jednym z największych czynników ryzyka występowania nadciśnienia.
  • Zmniejszenie spożycia soli. Warto zrezygnować z dosalania potraw, można zamienić na zdrowe, świeże zioła. Uwaga na żywność wysoko przetworzoną (wędliny, konserwy, przyprawy, przekąski), które posiadają ogromne ilości dodanej soli.
  • Ograniczenie spożywania alkoholu. Okazjonalna, bezpieczna dawka  dla mężczyzny to 50-60 ml mocnego alkoholu, dla kobiety połowa tej wartości.
  • Zrezygnowanie z palenia tytoniu.
  • Zwiększenie spożycia potasu w diecie, który naturalnie wpływa na obniżenie ciśnienia krwi. Dobrym źródłem potasu są owoce, warzywa (np.pomidory), ziemniaki.
  • Wprowadzenie do diety codziennie 4 – 5 porcji warzyw. Są doskonałym źródłem witamin, antyoksydantów, składników mineralnych i błonnika pokarmowego.
  • Ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych czyli tych zawartych w smalcu, mięsie.
  • Zwiększenie spożycia jedno i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z produktami takimi jak dobrej jakości oleje, orzechy, ryby. Wykazują silne kardioprotekcyjne działanie.
  • Zrezygnowanie lub ograniczenie spożycia czerwonego mięsa. W zamian wybieranie gatunków mięs chudych, drób, królik oraz ryby.
  • Wprowadzenie do codziennej diety niskotłuszczowych, pełnowartościowych produktów nabiałowych. Są doskonałym źródłem białka orz wapnia.
  • Ograniczenie spożycia kawy oraz herbaty.
  • Wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej, dobranej indywidualnie do stanu zdrowia.

Pamiętajmy, że odpowiednio dobrana dieta w przypadku występowania nadciśnienia jest kluczowa. Oprócz farmakoterapii jest najbardziej skutecznym narzędziem do walki z tą chorobą. Pomaga nie tylko obniżać ciśnienie krwi dzięki zawartym w pożywieniu różnym związkom lecz także chroni nasz układ krwionośny przed występowaniem groźnych powikłań. Choroby układu krążenia sa druga na świecie przyczyną zgonu.

Jestem tutaj by Ci pomóc!

Masz więcej pytań dotyczących diety w nadciśnieniu?

NAPISZ DO MNIE!

Współpracuje z wieloma pacjentami z chorobami układu krążenia, dzięki odpowiedniej diecie znacząco mogę poprawić Twoje zdrowie i komfort życia.

cukrzyca ciążowa dieta
Categories Porady dietetyka

Cukrzyca ciążowa – jak leczyć? Co jeść?

Cukrzyca ciążowa należy do najczęstszych powikłań metabolicznych dotykających kobiet w ciąży. Szczególnie w ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby chorych kobiet. Cukrzyce w ciąży rozpoznaje się na podstawie takich samych kryteriów jak zwykła cukrzycę. Natomiast typowa cukrzyca ciążowa charakteryzuje się bardziej restrykcyjnymi wartościami. Typową charakterystyczną cechą cukrzycy ciążowej jest fakt, iż po porodzie poziom glikemii wraca do normy. Natomiast cukrzyca rozpoznana przed ciążą lub w jej trakcie nie ustępuje z dniem porodu.

cukrzyca ciążowa

Jakie są powody cukrzycy ciążowej?

Przeprowadzone badania przez Światową Organizację Zdrowia wykazały, że na rozwój i występowanie cukrzycy ciążowej bardziej narażone są kobiety, które przekroczyły 35 rok życia oraz w ich rodzinie występuje cukrzyca typu II lub gdy podczas wcześniejszych ciąż również występowała cukrzyca ciążowa.  Na większe ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej narażone są również kobiety z nadmierną masą ciała lub nadwagą i otyłością przed ciążą, u kobiet chorych na nadciśnienie tętnicze oraz z rozpoznanym zespołem policystycznych jajników.

Do pozostałych czynników rozwoju cukrzycy ciążowej należą:

– wcześniejsze przebyte zgony wewnątrzmaciczne,

 – posiadanie kilkoro potomstwa,

– wcześniejsze porody z masą ciała dziecka/ dzieci powyżej kg

– posiadanie potomstwa z wadą wrodzoną.

Jakie są objawy cukrzycy ciążowej?

– Częstsze oddawanie moczu, w większych ilościach

– Częste występowanie infekcji dróg moczowych lub narządów płciowych

– Występowanie zmian ropnych na skórze

– Wzmożone pragnienie

-Konieczność oddawania moczu w nocy

-Osłabienie

– Niezamierzona, nagła utrata masy ciała

Gdy zauważamy u siebie, którykolwiek z objawów warto wybrać się do lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz zleci wykonanie badania oznaczenia glukozy i insuliny na czczo i/lub doustnego testu obciążenia glukozą.

Cukrzyca ciążowa – leczenie

W większości przypadków u kobiet, które cierpią na cukrzyce ciążową wystarczającą formą leczenia jest cukrzyca ciążowa. Do elementów takiej modyfikacji należą : zmiana nawyków żywieniowych, wprowadzenie odpowiedniej diety najlepiej wskazanej przez dietetyka, zwiększenie w miarę możliwości aktywności fizycznej oraz stosowanie się do zaleceń. W niektórych przypadkach konieczne może zostać włączenie leczenie insuliną. Zostaje ono włączone jeśli  wartość glikemii na czczo przekracza 126 mg/dl oraz jeśli mimo stosowania prawidłowej diety utrzymuje się wysoki poziom glukozy.

Dlaczego cukrzyca ciążowa jest groźna?

Cukrzyca ciążowa zwiększać może ryzyko występowania wielu powikłań. Należą do nich m.in. większe ryzyko poronień, występowania wad wrodzonych, nadmiernego wzrastania płodu, obumarcia płodu,   powikłań okołoporodowych a także występowania hipoglikemii u noworodka.  By zapobiec występowaniu powikłań związanych z nieprawidłową glikemią ważne jest uzyskiwanie właściwego poziomu gospodarki węglowodanowej. W tym celu kobiety wykonują samodzielne badanie glukozy za pomocą glukometru.

Jakie wskazówki są ważne w przypadku cukrzycy ciążowej?

  • Dbaj o różnorodną, zbilansowaną dietę – warto skorzystać z pomocy dyplomowanego dietetyka, który zbilansuje jadłospis w taki sposób by w codziennej diecie znajdowały się produkty z każdej grupy tj. białka, tłuszcze, węglowodany oraz błonnik.
  • Zadbaj o aktywność fizyczną dobraną pod stan zdrowia i samopoczucia.
  • Wybieraj odpowiedni sposób obróbki żywności – warto zrezygnować z produktów smażonych, duszonych, obsmażanych.
  • Dbaj o odpowiednie nawodnienie – warto spożywać co najmniej 3 litry wody dziennie.
  • Zrezygnuj ze spożywania słodyczy i przekąsek.
  • Ogranicz spożycie tłuszczów zwierzęcych, na rzecz zdrowych, pełnowartościowych tłuszczy jedno i wielonienascyconych, które wykazują dobroczynne działanie dla dziecka.
  • Zadbaj o odpowiednią podaż białka – wybieraj chude gatunki mięs oraz bogate w kasy omega 3 – ryby.
  • Zwiększ spożycie owoców i warzyw, szczególnie w postaci surowej. Staraj się spożywać więcej warzyw niż owoców.
  • Uważaj na indeks i ładunek glikemiczny potraw.
  • Wybieraj produkty zbożowe pełnoziarniste, które wywierają korzystny wpływ na profil węglowodanowy oraz dostarczają szeregu witamin z grupy B i błonnika.

Jeżeli zmagasz się z cukrzycą ciążową – zapraszam do kontaktu. Pomagam wielu pacjentkom zmagającymi się z tą jednostką chorobową. Na podstawie wyników badań oraz przeprowadzonego wywiadu żywieniowego ustalamy taki jadłospis, który jest smaczny, łatwy i przede wszystkim zapewniający zdrowie mamie i rosnącemu maluchowi. Pamiętajmy, że zdrowy organizm zapewnia najlepsze warunki do rozwoju płodu i zmniejsza ryzyko występowania powikłań okołoporodowych. Jeżeli masz jakieś pytania – zapraszam do kontaktu, chętnie odpowiem.

dieta wegańska
Categories Porady dietetyka

Dieta Wegańska – co jesć?

Dieta wegańska jest odmianą diety wegetariańskiej, która polega na wykluczeniu z diety produktów pochodzenia zwierzęcego jak nabiał, mięso, ryby, jaja. Czy pomimo tego dieta wegańska może być zdrowa i pełnowartościowa? Oczywiście, że tak. Dlaczego coraz więcej osób świadomie dietę wegańską ? Powodów może być naprawdę wiele. Począwszy od troski o środowisko i zwierzęta na aspektach zdrowotnych kończąc.

Dieta wegańska na czym polega?

Dieta wegańska polega na wykluczeniu z codziennego jadłospisu wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego takich jak np. mleko, jaja, nabiał, mięso, ryby, skorupiaki itp. Dodatkowo podczas stosowania diety wegańskiej należy dokładnie śledzić etykiety produktów spożywczych, gdyż bardzo często nawet w niepozornych, na oko wegańskich produktach znaleźć można dodatki do żywności pochodzenia zwierzęcego.

Co można jeść na diecie wegańskiej?

  • Owoce oraz warzywa, które są doskonałym źródłem błonnika, witamin oraz mikro i makroelementów. Szczególnie te spożywane w postaci surowej.
  • Wegańskie zamienniki mięsa – coraz bardziej popularne na rynku. Wegańskie burgery, klopsiki, parówki, sery – z reguły bazują na tofu.
  • Pestki, orzechy, nasiona np.  siemię lniane, orzechy laskowe, włoskie, brazylijskie, czarnuszka, pestki dyni, słonecznika. Są dobrym źródłem dobrych tłuszczy w diecie.
  • Wegańskie źródła białka – suche nasiona roślin strączkowych. Soczewica, ciecierzyca, groch, fasola, soja. Pamiętajmy o tym, że pod względem biologicznym białko roślinne nie jest absolutnie gorsze od zwierzęcego oraz również istotne jest w codziennej diecie.
  • Produkty zbożowe oraz pszenica, orkisz, żyto, jęczmień, owies, ryż, proso (kasza jaglana), kasza gryczana, amarantus, komosa ryżowa. Te produkty są świetnym źródłem węglowodanów w diecie i korzystnie wpływają nasz stan zdrowia. Dostarczają również znacznych ilości witamin, pierwiastków oraz błonnika.

Na jakie składniki warto zwracać uwagę w diecie wegańskiej?

Bez względu na to czy w codziennej diecie stosujemy żywienie w sposób tradycyjny czy dietę wegetariańską czy wegańską ważne jest jej zbilansowanie. Odpowiednia zawartość wszystkich niezbędnych składników pokarmowych, witamin i mikroelementów. Zapewnia to odpowiednie funkcjonowanie całego organizmu. W przypadku stosowania diety wegańskiej zaleca się wykonywanie co rok lub dwa okresowych badań krwi z oznaczeniem poziomu witamin.

Na jakie składniki powinniśmy uważać bardziej będąc weganami ?

  • Żelazo.

W całej populacji na świecie niedobór żelaza jest najczęściej występującym niedoborem pokarmowym. Organizm człowieka sam w sobie nie jest w stanie syntetyzować żelaza, dlatego musi ono zostać dostarczone wraz z pożywieniem. Do produktów bogatych w  żelazo należą czerwona soczewica, sezam, tempeh, czerwona fasola.

  • Jod

Przeprowadzone badania przez Światową Organizację Zdrowia wykazały, że 1/3 populacji na świecie posiada niedobór jodu. Jod można znaleźć w produktach pochodzących z alg jak np. spirulina.

  • Witamina  B12

Witamina B12 obecna jest głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego – głównie mięso, dlatego też u osób stosujących dietę wegańską należy wprowadzić suplement diety.

  • Wapń

Ze względu na wykluczenie z diety nabiału, u osób stosujących dietę wegańską może występować ryzyko niedoboru wapnia. Warto uwzględnić w swojej diecie produkty bogate w wapń np. zielone warzywa liściaste, ciemnozielone warzywa, soja, pasta tahini, tempeh, mak. Dobrym rozwiązaniem jest również picie wody wysokozminieralizowanej, szczególnie tej z większą zawartością wapnia. Coraz popularniejsze na polskim rynku są również mleka roślinne wzbogacane wapniem.

Masz jakieś pytania dotyczące diety wegetariańskiej/ wegańskiej? Chciałbyś dowiedzieć się czegoś więcej?

Zapraszam do kontaktu.

Z przyjemnością odpowiem na wszelkie pytania.

jak zdrowo żyć
Categories Porady dietetyka

Jak zdrowo żyć? Nie tylko ćwiczenia!

Jak zdrowo żyć? Problem nadwagi i otyłości stał się coraz bardziej powszechną chorobą cywilizacyjną. Według przeprowadzonych badań przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) populacja osób otyłych na świecie zwiększyła się aż trzykrotnie. Każdego roku z powodu otyłości na świecie umiera około 3 milionów osób. Również w Polsce coraz więcej osób zmaga się z nadwagą i jej przykrymi konsekwencjami. Co druga osoba w naszym kraju ma nadwagę oraz otyłość. Niepokojące statystki dotyczące otyłości obserwuje się również  u dzieci.

Jak rozpoznać nadwagę lub otyłość ?

Nadwagę rozpoznajemy gdy wskaźnik BMI (ang. Body mass index) przekracza 25 punktów. Otyłość diagnozujemy natomiast gdy wskaźnik BMI przekracza 30 punktów. W obliczeniu naszego wskaźnika BMI pomóc może dietetyk lub możemy zrobić to samodzielnie korzystając z ogólnodostępnych wzorów lub kalkulatora. Do rozpoznawania otyłości pożytecznym jest również określenie typu otyłości oraz kontrolowanie obwodu pasa. Uznaje się, ze u kobiet nie powinien on przekraczać 81 cm, natomiast u mężczyzn 101 cm.

Dlaczego nadwaga oraz otyłość jest groźna ?

Posiadanie nadmiernej masy ciała negatywnie wpływa na kondycję psychiczną oraz fizyczną człowieka. Bardzo źle wpływać może na samopoczucie psychiczne, działanie poszczególnych narządów oraz układów.  Powodować może wiele chorób  ściśle związanych z sposobem odżywiania takich jak :

  • Cukrzyca typu II
  • Nowotwory (np. nowotwór jelita grubego, nowotwór piersi).
  • Choroby układu sercowego (np. dyslipidemie, miażdzyce, nadciśnienie tętnicze).
  • Choroby układu mięśniowo – szkieletowego
  • Problemy skórne
  • Depresję i zaburzenia nastroju.

Należy wspomnieć o tym, że zwykle u osób otyłych dolegliwości związane z nadwagą występują zespołowo i są ze sobą związane. Przykładowo występowanie cukrzycy negatywnie może wpływać na stan naczyń krwionośnych pacjenta i zwiększyć tym samym ryzyko występowania takich chorób jak zawał czy udar mózgu. Konieczność stosowania diet eliminacyjnych wiązać się może ze stresem i ograniczeniami w życiu społecznym co z kolei powodować może występowaniem obniżonego nastoju i depresji.

jak zdrowo żyć

Dlaczego zdrowa, zbilansowana dieta jest ważna?

Odpowiednio zbilansowana dieta jest ważna na każdym etapie życia człowieka, w każdym wieku. Dbałość o styl życia i posiłki, którymi się odżywiamy pozwala na osiągnięcie wielu zdrowotnych efektów m.n :

  • Wspiera działanie wszystkich enzymów w ciele człowieka
  • Warunkuje odpowiednie działanie wszystkich układów oraz narządów
  • Zapobiega występowaniu wielu chorobom cywilizacyjnym jak nadciśnienie, cukrzyca, miażdżyca
  • Zapewnia podaż wszelkich niezbędnych składników pokarmowych, witamin oraz mikroelementów
  • Pomaga utrzymywać szczupła sylwetkę co jest istotnym czynnikiem profilaktycznym wielu chorób
  • Odgrywa znaczącą role w wielu procesach biochemicznych naszego organizmu – przykładowo pełne ziarna zbóż podwyższają poziom serotoniny (hormonu szczęścia) w mózgu
  • Wzmacnia prace układu mięśniowo – szkieletowego
  • Warunkuje utrzymanie sprawności fizycznej oraz motoryki
  • Wpływa na utrzymanie sprawności intelektualnej

Jak powinna wyglądać zdrowa dieta?

Właściwie skomponowana dieta powinna warunkować działanie całego organizmu. Wystarczy wprowadzić kilka zasad do codziennego stylu życia by cieszyć się doskonałym zdrowiem oraz samopoczuciem.

  • Spożywanie regularnych posiłków o stałych porach
  • Wprowadzenie do diety produktów z pełnego przemiału tj. ciemne pieczywo, kasze, pełnoziarniste makarony, chleb żytni i razowy. Są doskonałym źródłem węglowodanów złożonych a te dostarczają niezbędnej energii.  Ponadto produkty pełnoziarniste są bogactwem witamin z grypy B, które warunkują działanie układu nerwowego a także drogocennego błonnika pokarmowego niezbędnego w procesie nie tylko odchudzania, ale i składnika prewencyjnego wielu chorób.
  • Wprowadzenie do diety źródeł pełnowartościowego białka z produktów takich jak chude mięso, pełnowartościowy nabiał (twaróg, maślanka, ser żółty). Białko stanowi najważniejszy materiał budulcowy naszego organizmu i wpływa na wiele procesów regeneracyjnych.
  • Regularne picie odpowiedniej ilości wody. Co najmniej 1,5 – 2 l dziennie. Wpływa ona na właściwy poziom nawodnienia, warunkuje odpowiednie działanie układu pokarmowego.
  • Ograniczenie spożywania tłuszczy nasyconych w produktach  takich jak smalec, margaryna, produkty odzwierzęce, które wywoływać  mogą w organizmie stan zapalny oraz są czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia.
  • Dbałość o to by każdy posiłek zbilansowany był pod względem zawartości białka, tłuszczy oraz węglowodanów.
  • Wprowadzenie do diety pokarmów bogatych w wielonienascycone kwasy tłuszczowe np. ryby, dobrej jakości oleje czy orzechy. Są one dobrym źródłem kwasów omega -3 , które m.in. zapobiegają rozwojowi miażdżycy.
  • Uwzględnienie w diecie produktów dostarczających białka roślinnego, które posiada równorzędną wartość biologiczną jak białko zwierzęce – suche nasiona roślin strączkowych.
  • Ograniczenie spożycia węglowodanów prostych jak słodycze, przekąski, ciasta – które negatywnie wpływają na gospodarkę węglowodanową oraz stanowią istotny czynnik rozwoju nadwagi oraz otyłości.
  • Spożywanie warzyw i owoców w każdym posiłku. Są doskonałym źródłem witamin i mikroelementów, szczególnie te spożywane w postaci surowej. Są również bogate w witaminę C oraz przeciwutleniacze – związki, które hamują ryzyko rozwoju chorób nowotworowych.

Pamiętajmy, że zdrowa dieta nie tylko pozwala nam na poprawę jakości życia i zdrowia, ale także wpływa na nasze samopoczucie. Już kilka małych zmian w naszym codziennym jadłospisie pozwala dłużej cieszyć się doskonałym zdrowiem i zmniejsza ryzyko występowaniu wielu chorób.

DOBRY DIETETYK!

Jeśli posiadasz jakieś pytania dotyczące tego jak powinna wyglądać Twoja dieta, jakie masz zapotrzebowanie energetyczne – napisz. Chętnie pomogę.

insulinooporność objawy
Categories Porady dietetyka

Insulinooporność – Czym jest?

Czym jest insulinooporność ?

Insulinooporność objajwy. Jest chorobą, w której komórki naszego organizmu wrażliwe są na działanie insuliny – hormonu, który odpowiedzialny jest za regulację węglowodanową krwi. Najczęściej rozwija się u osób z nadmierną masą ciała i otyłością lecz niestety coraz częściej występuje również u osób szczupłych. Występuje solo lub jest częścią zespołu metabolicznego czyli grupy chorób ściśle ze sobą powiązanych. Należą do nich zaburzenia lipidowe, nadciśnienie tętnicze, otyłość.

Dlaczego insulinooporność jest groźna?

Gdy komórki naszego organizmu słabo działają na praiwdłowe wartości insuliny to w odpowiedzi zaczynają produkować zbyt duże jej ilości. Prowadzić to może do występowania wielu groźnych chorób tj. :

  • Cukrzyca typu II
  • Choroby układu krążenia
  • Niealkoholowe stłuszczenie wątroby
  • PCOS

Przyczyny insulinooporności

Insulinooporność bardzo często występuje ze względu na obciążenie genetyczne np. gdy nasz organizm produkuje insulinę o nieprawidłowej budowie, ale również może być spowodowana nadmiernym stężeniem hormonów, które działają przeciwstawnie do insuliny np.

  • Androgeny
  • Parathormon
  • Hormony tarczycy
  • Hormon wzrostu
  • Glukagon
  • Kortyzol

Jednak najczęściej insulinooporność obserwuje się u osób, które posiadają nadmierną masę ciała, ponieważ to tkanka tłuszczowa sprawia, że komórki organizmu posiadają słabszą odpowiedź na działanie insuliny. Dodatkowo ze względu na to, że tkanka tłuszczowa jest największym narządem endokrynnym produkuje hormony o działaniu przeciwstawnym do insuliny, lub ograniczają jej działanie i bezpośrednio do krwi wydzielane są wolne kwasy tłuszczowe. Gdy w krwi ich stężenie przekracza normę to organizm zaczyna wykorzystywać je jako  źródło energii a nie glukozę tak jak powinno to wyglądać u osób zdrowych. W odpowiedzi na ten proces glukoza w tkankach nie ulega rozpadowi co następnie prowadzi to wzrostu jej stężenia i zwiększeniu poziomu insuliny.

Innymi przyczynami insulinooporności są :

  • Ciąża
  • Palenie papierosów
  • Alkohol
  • Wiek – większe ryzyko choroby wraz z wiekiem
  • Niska aktywność fizyczna
  • Wysokokaloryczna dieta
  • Stosowanie leków o działaniu diabetogennym

Jakie objawy daje insulinooporność ?

Często zdarza się, że choroba ta nie daje żadnych objawów, lecz jednocześnie może dawać kilka, niekoniecznie wszystkie na raz :

  • Nadwaga
  • Otyłość typu androidalnego
  • Problemy z redukcją masy ciała
  • Zaburzenia gospodarki węglowodanowej
  • Senność po posiłku
  • Podwyższony poziom cholesterolu
  • Podwyższony poziom trójglicerydów
  • Podwyższony poziom kwasu moczowego

Jak stwierdzić insulinooporność ?

Jeśli podejrzewamy u siebie występowanie tej jednostki chorobowej warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który zleci wszelkie potrzebne badania. Insulinoporność diagnozujemy poprzez:

  • Wykonanie testu doustnego obciążenia glukozą
  • Obliczenie wskaźnika homa – ir
  • Wykonanie testu metody klamry metabolicznej

Leczenie insulinooporności Leczenie insulinooporności może polegać na stosowaniu farmakoterapii, ale głównie w pierwszej kolejności polega na redukcji nadmiernej masy ciała oraz wprowadzeniu odpowiedniej diety. Warto skorzystać z pomocy wykwalikowanego dietetyka, który ułoży specjalną dietę o niskim indeksie i ładunku glikemicznym. Bardzo często  zdarza się, że jeśli pacjent stosuje się do wszystkich zaleceń istnieje szansą całkowitego odstawienia leków oraz ustąpienia wszelkich dolegliwości. Bardzo szybko następuje również poprawa samopoczucia i parametrów węglowodanowych.

Pomoc dietetyka

Jeżeli masz podejrzenia lub pytania, umów się na konsultacje z dietetykiem klinicznym. Zapraszam Cię do mojego gabinetu. Napisz do mnie

jak szybko schudnąć
Categories Porady dietetyka

Jak zdrowo i skutecznie schudnąć?

Jak szybko schudnąć?Przeprowadzone badania naukowe przez Światową Organizacje Zdrowia wykazały, że na świecie co 3 cia osoba zmaga się z problemem nadwagi i otyłości. Jest to jedna z najgroźniejszych i najpopularniejszych chorób cywilizacyjnych. Nieleczona nadwaga i otyłość prowadzić może do chorób takich jak :

– Cukrzyca (typ II)

– Hiperlipidemie

– Hipercholesterolemie

– Choroby układu krążenia

– Zaburzenia hormonalne

– Nowotwory

– Zaburzenia pracy narządu ruchu

– Zaburzenia immunologiczne

W Polsce problem nadwagi i otyłości dotyka aż 64 % mężczyzn oraz 49 % kobiet. Podczas wizyty u dietetyka nadwagę diagnozuje się wówczas gdy poziom tkanki tłuszczowej przekracza normy fizjologiczne i wskazane dla konkretnego pacjenta. Do oceny zawartości tkanki tłuszczowej w gabinecie dietetycznym używa się medycznego analizatora składu ciała. Dzięki metodzie bioimpendacji elektrycznej wykonać możemy pomiar m.in tkanki tłuszczowej, tkanki mięśniowej, masy kostnej, wody i analizę segmentalną całego ciała. Oprócz oznaczenia stanu rzeczywistego pozwala nam to wskazać jaki poziom poszczególnych parametrów ciała jest dla nas jak najbardziej wskazany i do jakich wartości będziemy dążyć.

jak schudnąć

Jakie kroki pomagają nam w procesie zdrowej redukcji masy ciała?

Wyznaczenie celów

Warto określić sobie krótko i długoterminowy cel do, którego chcemy dążyć. Najlepiej jeśli nie będzie to od razu 10, 15 czy 20 kg a mniejsze, równie ważne cele jak wprowadzenie większej ilości warzyw, rozpoczęcie regularnej aktywności fizycznej czy regularnych posiłków.

Szukanie motywacji i wsparcia

Warto poinformować rodzinę i przyjaciół o tym, że zaczynamy się odchudzać, dbać bardziej o swoje posiłki. Pozwoli to na uzyskanie wsparcia od najbliższych i niejednokrotnie słów otuchy. Dobrym rozwiązaniem jest zapisanie się do grup dotyczących zdrowego odżywiania na portalach społecznościowych. Jest tam wiele osób takich jak Ty, które wspólnie dążą do osiągnięcia wymarzonej sylwetki. Wymieniać się można przepisami, ćwiczeniami czy pomysłami na zdrowe posiłki.

Właściwy dobór diety

W przypadku diet redukcyjnym kluczowym działaniem jest wyliczenie indywidualnego zapotrzebowania energetycznego i podaży składników odżywczych. Tempo redukcji masy ciała musi być dobrane w oparciu o aktualny stan zdrowia i należną masę ciała. Warto skorzystać w tym wypadku z pomocy dietetyka, który po pierwsze obliczy indywidualne zapotrzebowanie a po drugie przygotuje zbilansowany, zdrowy jadłospis, który zapewni odpowiednią redukcję masy ciała przy jednoczesnym właściwym odżywieniu organizmu.

Kontrolowanie składu ciała

Warto korzystać z wizyt kontrolnych w gabinecie dietetycznym, ponieważ ważenie się na domowej wadze w przypadku diet odchudzających nie zdaje egzaminu. Gdy zapewniona jest podaż m.in. pełnowartościowego białka masa mięśniowa będzie wzrastać przy jednoczesnym spadku tkanki tłuszczowej. Tylko dokładna analiza składu ciała jest w stanie określić proporcje organizmu.

Zadbanie o odpowiedni poziom nawodnienia

Warto wypijać codziennie co najmniej 1,5 litra wody mineralnej / źródlanej. Dzięki odpowiedniej podaży płynów nawadniamy organizm oraz rzadziej odczuwamy głód.

Wprowadzenie regularności posiłków

Warto przyzwyczaić organizm do stałych pór posiłków. Pozwala to na wyeliminowanie napadów głodu. Dodatkowo planowanie posiłków chroni przez zakupem niewskazanych produktów spożywczych.

Korzystanie z regularnej aktywności fizycznej

Dieta to nieodmiennie 70 % sukcesu. Odpowiednio dobrany jadłospis pozwoli na zadowalające efekty odchudzania jednakże warto włączyć również codzienną aktywność fizyczną. Warto wybrać swoją ulubioną aktywność np. basen, jazda na rowerze czy spacery. Regularne uprawianie sportu przyśpiesza tempo odchudzanie, wzmacnia cały organizm oraz zapewnia jego właściwe dotlenienie.

POMOGĘ CI! NAPISZ!

Jeśli szukasz dietetyka, który skomponuje dla Ciebie zdrowy, bogaty w witaminy i mikroelementy jadłospis redukcyjny – zapraszam do kontaktu. W moim gabinecie nie ma miejsca na żadne restrykcyjne i głodówkowe diety. Skomponowane przeze mnie jadłospisy zapewniają wszelkie potrzeby organizmu i wspierają jego właściwe funkcjonowanie.

dna moczanowa
Categories Porady dietetyka

Dna moczanowa – Co to jest?

Co to jest dna moczanowa?

Dna moczanowa jest przewlekłą chorobą związaną z zaburzeniami przemiany materii. Najczęściej dna moczanowa dotyka starszych mężczyzn oraz kobiet w średnim wieku aczkolwiek coraz częściej spotyka się ją także u osób młodych.

Wyróżniamy dwie postacie choroby :

  • Pierwotna postać choroby – dziedziczona genetycznie. Związana ze zbyt dużą produkcją kwasu moczowego, którego organizm nie jest w stanie wydalić.
  • Wtórna postać choroby – na skutek przebycia przewlekłych chorób  czy nieprawidłowym stylem życia i odżywianiem.

Objawy choroby dny moczanowej

Przez wiele lat choroba rozwijać się może nie dając żadnych objawów, dlatego jedyną możliwością jej wykazania jest oznaczenie poziomu kwasu moczowego w surowicy krwi. Jednakże z powodu dobrego samopoczucia osób cierpiących na tą chorobę badanie wykonywane jest dość rzadko. Do najważniejszych objawów choroby należą :

  • Zapalenie stawu palucha
  • Ból kolan, barków, stóp, rąk.
  • Większy ból o poranku niż w pozostałych porach dnia.
  • Różne stopnie nasilenia bólu w zależności od dnia.
  • Zaczerwienienie i obrzęk stawu.
  • Napięcie i obrzęk skóry wokół stawu.

Leczenie dny moczanowej

Dna moczanowa niestety należy do chorób nieuleczalnych natomiast prowadzi się skuteczne leczenie objawowe. Pozwala to na polepszenie komfortu życia i zapobieganiu powstawania kolejnych ataków.

PODSTAWĄ LECZENIA JEST ZMIANA STYLU ŻYCIA I SPOSOBU ODŻYWIANIA.

Ograniczenie produktów wzmagających chorobę przynosi doskonałe efekty. W przypadku małej skuteczności diety dopiero wtedy wprowadza się leczenie farmakologiczne. Zadaniem farmakoterapii jest głównie zmniejszanie bólu i dyskomfortu pacjenta związanego z bólem zajętych stawów. Gdy choroba rozwija się wprowadza się leki obniżające stężenie kwasu moczowego we krwi.

Podstawą modyfikacji diety jest przede wszystkim odpowiednia podaż płynów, ponieważ pomaga to wydalać z organizmu kwas moczowy. Wprowadza się także optymalną, zbilansowana dietę obfitującą w nabiał i warzywa. Ograniczeniu poddaje się mięsa i produkty mięsne.

Kluczowym jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała, ponieważ zarówno nadmiar jak i niedobór masy ciała wpływać mogą na rozwój choroby. Zaleca się również uprawianie regularnej aktywności fizycznej, ponieważ pomaga to utrzymać stawy w dobrej kondycji.

W doborze odpowiedniej diety z ograniczeniem kwasu moczowego, która zapewniać będzie podaż wszelkich niezbędnych witamin i składników pokarmowych pomóc może dietetyk. Pamiętajmy, że w przypadku dny moczanowej i hiperurykemii zdrowa, odpowiednia dieta jest podstawą leczenia i przynosi fantastyczne rezultaty.

Chętnie pomogę!

Jeżeli jesteś ze Śląska, napisz do mnie i umów się na konsultację. Prowadzę wile pacjentów z tą chorobą. Dieta pozwala im polepszyć komfort swojego życia. Zaufaj mi!

objawy niedoczynności tarczycy
Categories Porady dietetyka

Jakie są objawy niedoczynności tarczycy?

Objawy niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy jest chorobą, w której tarczyca produkuje za mało hormonów w porównaniu do fizjologicznych potrzeb organizmu. Do najczęstszych  przyczyn niedoczynności tarczycy zalicza się :

  • Chorobę Hashimoto,
  • Skutek leczenia jodem promieniotwórczym,
  • Stan po operacyjnym leczeniu tarczycy.

Niedoczynność tarczycy jest najczęstszą chorobą tarczycy występująca w Polsce. Średnio dotyka 5 % kobiet w Polsce oraz 1 % mężczyzn. Chociaż choroba ta najczęściej występuje u osób dorosłych to cierpią również na nią osoby starsze i dzieci. W przypadku niedoczynności tarczycy związanej z chorobą Hashimoto często uwarunkowana jest ona genetycznie.

Jakie są objawy niedoczynności tarczycy? Co robić?

objawy niedoczynność tarczycy

Gdy zauważamy u siebie kilka lub większość objawów niedoczynności tarczycy warto w pierwszej kolejności udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego zlecone zostanie badanie stężenia TSH w surowicy krwi. Rozpoznanie niedoczynności tarczycy jest szczególnie ważne u osób z obciążanym wywiadem rodzinnym chorobą Hashimoto a także u kobiet, które planują zajście w ciąże, ponieważ nieprawidłowe działanie tarczycy stwarza szereg zagrożeń zarówno dla dziecka jak i matki.

Leczenie niedoczynności tarczycy

Leczenie niedoczynności tarczycy polega na regularnym stosowaniu farmakoterapii. Stosuje się preparaty lewotyroksyny, która ma takie samo fizjologiczne działanie jak naturalne hormony tarczycy. Regularne stosowanie leków prowadzi do unormowania stężenia TSH w surowicy krwi i unormowania się działania całego organizmu.

Dieta a niedoczynność tarczycy

Leczenie niedoczynności tarczycy polega głównie na farmakoterapii  jednak odpowiednia dieta wspomaga właściwe funkcjonowanie organizmu. Wiele składników mineralnych oraz witamin warunkuje prawidłowe działanie gruczołu tarczycy i biorą udział w przemianach enzymatycznych potrzebnych do metabolizmu hormonów tarczycy.

Składniki pokarmowe, na które należy zwrócić uwagę w codziennej diecie osób cierpiących na niedoczynność tarczycy :

  • Jod
  • Żelazo
  • Selen
  • Cynk
  • Witamina D3

Pamiętajmy, że w doborze odpowiednio zbilansowanej diecie, która wspierać będzie działanie chorego narządu może pomóc wykwalifikowany dietetyk. Warto udać się do takiego specjalisty gdy podejrzewamy, że nasza dieta nie do końca pokrywa nasze całkowite zapotrzebowanie szczególnie na tak ważne w tej chorobie witaminy i składniki mineralne.

Masz problem z niedoczynnością tarczycy?

Zapraszam do mojego gabinetu, specjalizuję się w dietetyce klinicznej. Chętnie poprawię Twój komfort życia, a przede wszystkim zdrowie.
SKONTAKTUJ SIĘ ZE MNĄ

dlaczego nie unikać tłuszczu
Categories Porady dietetyka

Dlaczego NIE WARTO unikać tłuszczu?

Wydawać by się mogło, że najlepsze co możemy zrobić to ograniczać w naszej diecie tłuszcz. Nic bardziej mylnego. Oczywiście mówimy tu o osobach zdrowych, u których nie jest wskazane stosowanie diety z ograniczeniem tłuszczu jak np. u osób z chorobami dróg żółciowych. Natomiast jeśli mówimy u osobach w pełni zdrowych – należy pamiętać, że dla właściwego funkcjonowania całego organizmu tłuszcz jest NIEZBĘDNY.

Read More Dlaczego NIE WARTO unikać tłuszczu?